Fotobewerking

Als een productnaam een soortnaam wordt zoals bijvoorbeeld Luxaflex (horizontale lamellen) dan is dat een teken van succes. Denk ook aan Senseo in plaats van koffiepads.
Maar als het een werkwoord wordt, dan is het nog beter! Dat is aan de hand met Photoshop. Photoshop is feitelijk een product van Adobe waarmee foto's bewerkt kunnen worden. Als werkwoord (photoshoppen, zonder hoofdletter) betekent het het aanpassen van een foto. Er zijn verscheidene producten van verschillende leveranciers op de markt die min of meer hetzelfde bieden, maar Photoshop is het oerproduct. Het is er al lang, het is enorm uitgebreid, het is kostbaar en je kunt er ongelooflijke dingen mee doen.

Photoshop is buiten de fotografiewereld vooral bekend van de fotomodellen die gephotoshopt zijn, met een 't'. Een perfect egale huid, een twinkeling in de ogen, grote ogen, dito borsten, platte buik en zo nog een paar zaken waar menig tienermeisje aan onderdoor gaat. Dit artikel gaat niet om het veranderen van de werkelijkheid (of toch?) maar om het verfraaien van een foto.

Omdat ik mijn foto's schiet in RAW en niet in JPEG ben ik verplicht om de foto's verder te ontwikkelen voordat ik er iets me kan. Een JPEG-opname wordt door de camera al bewerkt, maar volgens een standaard recept (beetje meer contrast, iets verscherpen, nog wat dingetjes en klaar). Veel onwetenden claimen dan ook niets aan een foto gedaan te hebben. Dat klopt, dat heeft de camera al voor jou gedaan.
Een RAW-bestand is wat er echt voor je lens kwam en dit kun je nog helemaal ontwikkelen in de door jou gewenste richting. En als je dan toch bezig bent, kun je net zo goed een paar verbeteringen doorvoeren.

Een voorbeeld:

Een Afrikaanse Reuzenijsvogel, onbewerkte foto. 

Bovenstaande soort heb ik voor het eerst fatsoenlijk kunnen vastleggen vanuit een boot op de Luangwa rivier in Zambia. Hij zat in keihard zonlicht aan het eind van de ochtend, tussen een heleboel takken in. Er bleek een doorkijkje mogelijk waarbij deze vogel niet achter een tak zat en dit is het resultaat. Na een paar opnamen was de vogel gevlogen en dit bleek de beste opname te zijn. Ik was blij dat ik de vogel gezien had en nog wel redelijk dichtbij (12 meter) en er was een geslaagde registratie van het beest, maar is dit ook mooi?

Nou, als ik heel eerlijk ben, het gaat. Hij is niet bewogen, scherp, redelijk belicht, de vogel staat er helemaal op, er zijn geen storende takken die er nog voorlangs lopen, het oog is open en goed zichtbaar: tot zover klopt het allemaal.

Maar het licht is knetterhard. Er loopt een schaduw deels over zijn lijf. De tak waar hij op zit is enorm overbelicht. De achtergrond is rommelig door alle takken die daar zichtbaar zijn. 

Ik heb een aantal stappen in het bewerkingsproces geautomatiseerd in Adobe Bridge (de zogenaamde Adobe RAW converter of ARC). Deze zijn:

• Lenscorrectie. Iedere lens vertekent het beeld en dit is eenvoudig weer recht te trekken achteraf.
• Cameraprofiel. Op de camera kun je aangeven of je een portret, landschap, levendig (vivid), standaard of neutraal cameraprofiel wilt. De camera houdt hier rekening mee en het resulteert in andere kleuren en contrast. Zeer belangrijke functie en vaak vergeten. Als je in RAW fotografeert is deze ook nog achteraf in te stellen, net als de witbalans. Dat gebruik ik dus. Vaak neem ik het standaard profiel, maar voor foto's uit Afrika het neutrale profiel. Een kwestie van smaak vooral.
• Contrast verhogen naar +40
• Clarity verhogen naar +20
• Vibrance [levendigheid] verhogen naar +20
• Sharpening [verscherping] verhogen naar 55
• Radius [straal] verhogen naar 1,5

Dan kijk ik of het naar mijn zin is, soms verander ik nog iets. De verscherping kan bijvoorbeeld teveel van het goede zijn (controleer op 100% grootte) of het kan juist nog wel wat meer gebruiken. Daarna ga ik handmatig zaken aanpassen, in deze volgorde:

• De witbalans is het eerste waar ik naar kijk. De camera staat op Auto Witbalans en doet het vaak goed, maar niet altijd. Dit kan een rare kleurzweem opleveren in het beeld. Ook hele witte (bijvoorbeeld in de sneeuw) of zwarte onderwerpen (in de schaduw) gaan nog wel eens fout. Altijd controleren. Vaak gebruik ik hier de auto-functie om te kijken wat Adobe ervan zou maken. Bijna even vaak vind ik dat teveel van het goede en kom ik ergens halverwege uit.
• De belichting [exposure]. Kijkend naar het histogram bekijk ik of een opname goed belicht is. Het kan zijn dat er een behoorlijke piek rechts in het histogram zit terwijl aan de linkerzijde niets zit. Dan is er waarschijnlijk overbelicht en mogelijk wordt de foto er beter van door deze in zijn geheel donkerder te maken. Lichter maken doe ik niet hier omdat dit ruis veroorzaakt, of het moet niet anders kunnen.
• De recovery slider, oftewel de herstelfunctie. Als er overbelichte delen rood oplichten en het is niet uitgebeten wit, dan is het hiermee mogelijk dat te herstellen.
• Fill light, het opvullicht. Doet hetzelfde als de herstelfunctie, alleen voor te donkere gebieden, die blauw aangegeven zijn. Rode en blauwe vlakken, zeker in het hoofdonderwerp v/d foto moet voorkomen worden. Als de achtergrond niet goed is is dat niet zo erg.
• Vervolgens de ruisonderdrukking. Tot voor kort gebruikte ik eigenlijk altijd ruisonderdrukking maar daar ben ik mee opgehouden. Ruisonderdrukking en verscherping staan haaks op elkaar. De foto moet verscherpt worden en ruisonderdrukking werkt averechts, dus ik gebruik het nu alleen als er over de hele foto veel ruis zichtbaar is. Vaak bij ISO 1600 of meer. En dan zo min mogelijk, bijvoorbeeld Luminance 20 en Luminance Detail 30. 

En dan ben ik klaar. In Adobe Bridge. Ik klik nu op de knop "Open Image" en nu pas open ik Photoshop. Tot nu toe heb ik de foto niet wezenlijk gewijzigd. Het enige dat er is gebeurd is dat het er beter uit komt te zien.

In Photoshop is alles mogelijk. Ik kan hier niet ingaan op alle mogelijkheden, er zijn al bibliotheken volgeschreven over de mogelijkheden. Ik zal een paar vaak door mij gebruikte functies er hier uitlichten.

• Bijna altijd snijd ik wat weg. Wat levert een sterke compositie op? Staat er een storend element in beeld? Wil je het hoofdonderwerp groter in beeld brengen? Snijden tot er overblijft wat je wilt hebben. Dit heet ook croppen, niet te verwarren met de crop factor van de sensor. Ik probeer minstens 25% van het oorspronkelijke beeld over te houden, maar hoe meer hoe liever. Bij deze stap hoort ook het rechtzetten van de foto. Als duidelijk is dat een foto niet rechtstaat corrigeer dat dan hier.
• Levels adjustment layer. Hiermee wordt het histogram verdeeld over het hele spectrum. Wit- en zwartpunten worden gezocht. Hierdoor kan de foto er dramatisch beter uit gaan zien, vooral als er niet veel dynamiek in de foto zat dan wordt het hierdoor veel sprekender.
• Lichte en donkere partijen (highlights and shadows) aanpassen. Een foto kan een deel in de schaduw hebben en een deel in de volle zon. Dat is erg lastig voor een camera, maar achteraf kan het donkere deel wat lichter gemaakt worden en het lichte deel juist wat donkerder zodat het allebei goed zichtbaar wordt.
• Als laatste stap: verkleinen. Voor publicatie op websites als Flickr en Birdpix (zie links in de header van dit blog) gebruik ik verkleinde foto's. Een bestand van 5 tot 6 MB uploaden zou lang duren maar er zijn meer redenen. Een is bescherming. De verkleinde foto kan door mensen van internet worden geplukt en gebruikt zonder mij als rechthebbende daarvoor te compenseren. Maar de originele, niet verkleinde foto, bevat altijd meer detail. Voor drukwerk is zo'n kleine foto onvoldoende. Foto's verkleinen heeft nog een paar plezierige bijwerkingen, nl. de hoeveelheid ruis vermindert en de scherpte neemt toe door naverscherping.

Ook dit zijn allemaal globale aanpassingen, op de hele foto, zonder de foto echt te wijzigen. Voor het opslaan komen dan de kleine aanpassingen, waarbij het helemaal van de foto afhangt wat er nodig is:

• Wegpoetsen van storende elementen. Een takje op de achtergrond dat afleidt bijvoorbeeld. Als ik mensen fotografeer en iemand heeft een pukkel dan haal ik die weg. Maar moedervlekken laat ik zitten. 
• Tanden maak ik vaak witter dan ze zijn.
• Ogen verscherp ik vaak apart. Mensen kijken altijd eerst naar de ogen en daar moet de foto dan ook het scherpst zijn. Als ogen in de schaduw zitten dan maak ik ze vaak een beetje lichter.
• Lokale verscherping. Bij vogels breng ik vaak de vogel onder in een aparte laag en verscherp die extra. 
• De rest van de foto ontruis ik extra.

Al deze zaken zijn sterk afhankelijk van de foto in kwestie en wat ik voor ogen heb. En van mijn persoonlijke smaak. Door deze zaken verandert de foto wel degelijk: het is niet meer de foto die ik gemaakt heb.

En hoe ziet het er dan uit?

Dit was een eerste poging. Het geautomatiseerde deel gedaan, uitsnede gemaakt, paar kleine aanpassingen en klaar. Paar minuutjes werk. Maar de foto oogt nog erg hard. En die tak op de achtergrond die vlak voor die snavel zit is ook niet mooi. En de schaduwband over het lijf zorgt voor donkere en lichtere partijen. Geen slechte foto, maar kan beter. Overigens goed genoeg voor plaatsing op Birdpix. Maar er kwam niet veel feedback op.

Poging twee:

Deze opname heeft meer balans tussen de lichte en donkere partijen. Veel storende elementen op de achtergrond zijn op magische wijze verdwenen. En door wat te spelen met kleurbalans (color balance) is de foto zachter geworden. Het oog extra verscherpt. De tak waarop hij zit een stuk donkerder gemaakt. Dit kostte een half uur extra, vooral voor het veranderen van de achtergrond. Fotobewerking kan veel meer tijd kosten dan het maken van de foto. Dit is de voornaamste reden dat alleen foto's die het waard zijn zo uitgebreid worden aangepakt.

De foto is weliswaar vrij sterk gewijzigd door mijn toedoen, maar de vogel staat er alleen maar meer op zoals ik hem graag zou hebben vastgelegd. Ik heb geen visje in zijn snavel gephotoshopt. Of er nog een tweede vogel bijgekloond. En die takken op de achtergrond voegden toch al niets toe, ze leidden alleen maar af, dus weg ermee.

Een half uur werk voor 1 foto is een boel tijd. Is het nu een perfecte opname? Nee, zeker niet, maar ik vind dat hij wel beter is geworden, ik heb er nu uitgehaald wat erin zit. Als bij het maken van de opname alles klopt hoeft dit ook allemaal niet. Mijn beste foto's zit maar een paar minuten bewerking in. Maar zoals in de situatie hierboven, je bent een keer op een exotische bestemming, je ziet iets aparts, dan wil je dat zo goed mogelijk maken. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor trouwreportages, sportwedstrijden, enzovoort. Je kunt moeilijk aan een speler vragen het winnende doelpunt over te spelen omdat jij de witbalans niet goed had staan.

Iedereen moet zelf weten wat hij of zij doet met fotobewerking. Ik wilde hier graag een keer laten zien wat ik ermee doe en waar voor mij de grenzen liggen. Ik hoop dat het een duidelijk verhaal is. Als iemand er vragen over heeft dan stuur me maar een berichtje of laat een reactie achter.

Tot een volgende keer,

Robert van Brug

RAW versus JPEG

Alle spiegelreflexcamera's, veel systeemcamera's en zelfs een aantal compactcamera's bieden de mogelijkheid om foto's in RAW te schieten. Ik zal behandelen wat het is, wat de voor- en nadelen zijn en met een uitgewerkt voorbeeld het grootste voordeel demonstreren.

Wat is 't?
Een digitale camera kan op verschillende manieren een geschoten beeld opslaan. Grofweg zijn er twee opties:

1. In JPEG. Op deze manier bewerkt de camera op een geavanceerde manier de foto alvast een beetje. Standaard wordt het contrast verhoogd, het beeld wordt verscherpt en nog wat meer van dit soort zaken. Vervolgens, en dat is heel belangrijk te begrijpen, wordt de foto opgeslagen met gebruikmaking van compressie. Hierbij gaat informatie verloren. Er kan gekozen worden wat de mate van compressie is. Hoe meer compressie, hoe kleiner het bestand maar des te meer informatie zal er verloren gaan. De foto krijgt .jpg als extensie.
2. In RAW. Er vindt geen enkele bewerking plaats en alles wat de camera heeft waargenomen wordt ook vastgelegd in het uiteindelijke bestand. Hierdoor is dat bestand ook groter. De foto krijgt bijvoorbeeld .nef (nikon), crw of .cr2 (canon) of .arw (Sony) als extensie. Ieder merk heeft zijn eigen formaat, .raw bestaat niet.
3. Een combinatie van beiden is ook vaak mogelijk, waarbij de camera de opname zowel in RAW, maar ook in JPEG vastlegt.

Nadelen van het RAW-formaat:

• RAW-bestanden zijn voor niet-fotografen onbruikbaar. Om iemand een opname te sturen die bruikbaar is moet de foto omgezet worden in JPEG! Dit betekent een boel meer werk dan gewoon in JPEG opnames maken. Bovendien creëert dit van iedere opname een kopie in een ander formaat, dit kan verwarring geven.
• De bestanden zijn een stuk groter, dus er past minder op het geheugenkaartje en op de harde schijf van de computer.
• Misschien wel het grootste nadeel is dat de standaardbewerkingen die een moderne digitale camera wel uitvoert op JPEG bestanden, hier achterwege blijven. Dit resulteert in een heleboel extra werk voor de fotograaf.

Kortom: onbruikbare bestanden die ook nog eens veel groter zijn en een boel extra bewerking vragen! Waarom zou je het gebruiken? Omdat er ook voordelen zijn. Eigenlijk maar 1, maar die is zeer belangrijk: 

Voordelen van RAW: 

• er gaat geen informatie verloren door compressie. Hierdoor blijft achteraf de witbalans en voor een deel de belichting goed te herstellen.
• De manier waarop kleuren worden geregistreerd is veel beter. In JPEG wordt per hoofdkleur (rood, groen en blauw) 256 (= 2⁸ = 8 bits) gradaties opgeslagen. In RAW zijn dit er 4096 (= 2¹² = 12 bits) of 16384 (= 2¹⁴ = 14 bits). De kleuren zijn hierdoor veel preciezer.

Aan de hand van een voorbeeld zal ik het op een rijtje zetten, waarbij ik me op de belichting zal concentreren.

Een meeuw met vangst, op het strand.

Deze opname heb ik zowel in JPEG als in RAW gemaakt. Dit is de onbewerkte versie voor dit voorbeeld en omdat een RAW-file onbruikbaar is om hier te laten zien, is dit de JPEG-versie.

Ik heb deze foto uitgezocht omdat hij wat overbelicht lijkt. Maar zo met dat visje in zijn snavel is het wellicht de moeite om te proberen er nog wat van te maken.

Dit is het histogram van de foto hierboven. Duidelijk te zien hoe dat rechts tegen de rand aanzit, een teken dat de foto overbelicht is. 

Dit histogram komt uit de RAW-converter van Adobe's Photoshop, maar het zit tegenwoordig praktisch op iedere camera. Controle van het histogram direct na het nemen van de foto had dan ook uitgewezen dat de opname overbelicht is. Maar inmiddels heeft de meeuw het visje doorgeslikt en er is geen herkansing.

Zelf heb ik in Photoshop de waarschuwing voor overbelichting (rood) en onderbelichting (blauw) aanstaan. Deze foto geeft duidelijk een aantal delen weer als overbelicht.

Eerst zal ik de JPEG-versie bewerken.

In Photoshop heb ik de foto vervolgens onderbelicht (een halve stop), en de recovery (NL: herstel) schuif heb ik helemaal naar 100% toegeschoven om van die rode vlekken af te komen. Als die weg zijn is de belichting namelijk goed. 

Zoals hier te zien is is de 'berg' aan de rechterkant van het histogram bijna helemaal verdwenen en wordt nu ook de linkerkant van het histogram helemaal benut.

Dit lijkt goed, maar hoe ziet de foto er inmiddels uit?

Geen rode en blauwe waarschuwingsvlakken meer dus de belichting is goed.

MAAR: er is een helemaal witte vlek onstaan op de schouder van de vogel, waar eerst veel rood te zien was. Dit is het zogenaamde 'uitgebeten wit': een puur wit vlak waar geen enkel detail, geen doortekening meer zichtbaar is.

Jammer, maar er is niets meer aan te doen. Doordat de camera er een JPEG van heeft gemaakt, zit deze informatie niet meer in de foto.

Nu een herkansing met de RAW-versie.

Hier het histogram van de RAW-versie, ná bewerking. Wat opvalt is dat ik veel minder recovery (17 in plaats van 100) nodig heb om de overbelichting (de rode vlekken) weg te krijgen. Wel is er ook hier een halve stop onderbelicht. Het histogram is aan de linkerzijde nog niet helemaal benut, maar de 'berg' aan de rechterzijde is helemaal weg.

En hoe ziet deze foto er inmiddels uit?

Vergelijk deze eens met de JPEG-versie hiervoor. Wat een enorm verschil!

Hier is geen uitgebeten wit zichtbaar. Alleen op het visje zit nog wat rood waar de zon reflecteert op de schubben, maar ik heb ervoor gekozen dat zo te laten. 

Doordat er geen uitgebeten wit is, is dit een veel beter resultaat. Bovendien oogt de foto een stuk helderder omdat er veel minder gebruik is gemaakt van de recovery functie, een bijkomend voordeel. 

Hoe kan dit? Zit er zoveel extra informatie in een RAW-bestand? Ja dus. Voorbeeld: deze opname in JPEG is 4,55 MB groot. De RAW-versie is 9,28 MB groot, ruim het dubbele. Niet minder dan de helft van de informatie is in dit geval weggegooid in de JPEG-versie, informatie die niet terug te halen is.

Nu heb ik dit voorbeeld uitgewerkt aan de hand van een overbelichte foto, maar voor een onderbelichte foto geldt hetzelfde: als de donkere partijen eenmaal dichtgelopen zwart bevatten is er met JPEG geen redden meer aan. Maar in RAW kom je een heel eind.

Dit gaat niet eindeloos goed. Tot ongeveer een stop over- of onderbelichting is perfect te corrigeren. Als het veel meer dan een stop wordt is er ook in RAW geen redden meer aan. 

Wat meer uitdaging biedt een foto die in sommige delen is onderbelicht en in andere delen is overbelicht. Ook dat is op te lossen mits het een RAW-opname is.

Het opnames maken in RAW brengt extra werk met zich mee en wat overige nadelen, maar voor mij is het dat meer dan waard. De flexibiliteit neemt enorm toe! Opnamen die anders de prullenbak in hadden gekund, zoals deze meeuw, zijn nu nog helemaal te herstellen.

Ik ken bijna geen fotografen die niet in RAW schieten. Er zijn er wel een paar, die vinden het te veel gedoe. Ook zijn er die in RAW én in JPEG opnames maken. Maar bijna alle serieuze fotografen gebruiken RAW. Het is een afweging die iedereen voor zichzelf moet maken, maar als kwaliteit vooropstaat, dan ontkom je niet aan RAW.

Tenslotte: nog een keer de meeuw, het eindresultaat. Vanzelfsprekend op basis van de RAW-versie.

Bedankt weer voor de aandacht, tot een volgende keer!

Robert van Brug

Belichten

Niveau: gevorderde
Belichten, bibliotheken zijn erover volgeschreven. Vandaag een korte uitleg over wat het is, de techniek erachter en hoe je ermee om moet gaan. En een voorbeeld hoe het niet moet!

Wat is 't?
Het kan twee dingen zijn: 1. belichten van een onderwerp met lampen en/of flitsers. 2. de belichtingsopties op de camera zo instellen dat het onderwerp er zo goed mogelijk opstaat. Ik heb het hier over het laatste van de twee.

Welke techniek zit erachter?
als je met de camera op een onderwerp richt kaatst er licht van dat onderwerp op de beeldchip in je camera. Dit licht wordt doorgemeten door de camera en de camera stelt zich hierop in. De truc is, dat de camera van een gemiddelde waarde uitgaat, hij verwacht een gemiddeld beeld en zal zich dan ook zo instellen. Dit is ook logisch, de camera moet toch iets? En meestal is dat ook goed, maar niet altijd!
Wat zal er gebeuren, als je iets probeert te fotograferen dat voornamelijk heel licht van kleur is, zoals bijvoorbeeld witte vogels? Je raadt het al: dat gaat niet goed. De camera, met z'n gemiddelde instelling meet het beeld, ziet wel een lichte vogel, maar ook een donkere achtergrond, middelt dat en hop: het beeld wordt té licht. Gevolg is dat de vogel zgn. uitgebeten wit vertoont wat wil zeggen dat er geen enkele doortekening meer inzit, het is een wit vlak geworden. Hier een voorbeeld:

Deze steenloper zat heerlijk te badderen wat een spectaculair beeld oplevert met rondvliegende waterdruppels. De vogel is voornamelijk wit, de achtergrond is vooral donker. Hoewel het een mooi plaatje oplevert is de vogel uitgebeten wit. Leuke foto, maar geen hele goede foto en dat is balen als je hiervoor een heleboel moeite hebt gedaan en er thuis pas achterkomt. Zoals ik.

Hoe ga je ermee om?
Het makkelijkste is om de belichtingsinstelling te wijzigen. Je kunt op bijna iedere camera, ook de compactcameraatjes, de belichting instellen middels de +/- knop. Pak desnoods die handleiding er toch nog even bij. Een van de grote voordelen van digitale fotografie is dat het resultaat van je inspanningen direct zichtbaar zijn. Dus als je op het schermpje ziet dat het uitgebeten wit is geworden, dan moet je iets onderbelichten (- dus), dan wordt de foto gemiddeld iets donkerder, net zolang totdat er detail in het wit zit.
Omgekeerd is ook waar: een zwarte kraai op een hagelwit strand: overbelichten! Anders wordt het geheid een zwarte vlek.

Kan ik nog meer doen?
Ja, dat kan, maar alleen met de wat serieuzere camera. Het heet RAW. Achtergrond: als je dit niet gebruikt gebeurt het volgende: je maakt een foto, de camera analyseert het beeld, zal dit zelf gemiddeld bewerken (beetje contrast verhogen, kleur bijstellen, beeld verlevendigen, verscherpen, enzovoort) en het resultaat op je geheugenkaart wegschrijven als JPEG (extensie: .jpg). Nogmaals: meestal doet de camera het goed, maar als het onderwerp extreem licht of donker is gaat het fout. Dit is allemaal niet zo'n groot probleem, maar als je in JPEG foto's maakt gooit de camera na het zelf bewerken alle niet gebruikte informatie weg. En dat is veel, zo ongeveer de helft. Zonde natuurlijk. Voordeel is wel dat er meer foto's op je geheugenkaart passen.
Als je de camera instelt op RAW (.CR2 extensies bij Canon, NEF bij Nikon) dan wordt er niets bewerkt en niets weggegooid. Alle informatie blijft beschikbaar. Groot nadeel: je kunt niets met RAW-bestanden, deze moet je verder bewerken in daarvoor bestemde software zoals Capture NX2 van Nikon, of Paint Shop Pro, of, de bekendste: Photoshop van Adobe. Het is dus veel meer werk, maar je kunt er ook veel mee. Photoshop bevat bijvoorbeeld een herstelmogelijkheid (recovery slider) waarmee je verloren gegaan detail terug kunt halen, het is net toveren. Dit gaat best ver, maar er zitten grenzen aan, bij sommige foto's, zoals de steenloper hierboven, is het wit zó uitgebeten dat er geen redden meer aan is, ook al is dit een RAW-opname. Onderstaand een voorbeeld van wat nog net goed ging:

De linkervleugel van deze ralreiger was puur wit geworden, maar na wat Photoshopmagie zit er weer doortekening in het verenkleed. Voor de kenners: de linkervleugel heb ik 4 stops onderbelicht, dat is extreem, maar het werkt, nog net.

Beter is natuurlijk om goed te belichten en Photoshop niet nodig te hebben. Maar soms is er plotseling iets moois te zien en is er geen tijd om allerhande instellingen te gaan aanpassen, zoals bij deze reiger.

Tenslotte: wat moet je doen bij een zwart/witte vogel? En die zijn er veel! Bijvoorbeeld: kieviten, meerkoeten, de meeste meeuwensoorten, zwanen en ooievaars. Om heel eerlijk te zijn: dat lukt niet. Althans, niet zolang de zon er lekker op schijnt. Dan wordt de foto of onder- of overbelicht of allebei tegelijk. De huidige camera's hebben niet een dermate groot dyamisch bereik dat ze hiermee om kunnen gaan. De enige oplossing dan is wachten op minder licht. Bewolking, dat filtert enorm veel zonlicht weg, of nog beter: het licht van de opkomende of ondergaande zon, dat is veel minder krachtig en ook nog warmer van kleur waardoor de foto's sowieso al mooier worden.

Deze lepelaar toont zowel in de witte als in de zwarte delen veel detail. Hij is midden overdag gemaakt dus het was hier bewolkt wat ook te zien is aan de afwezigheid van een schaduw. Voor veel vogelfotografen is (sluier)bewolking een zegen!

Ik heb nu het verhaal toegespitst op vogels, maar het geldt natuurlijk voor alle vormen van fotografie.

Samenvattend, de tips van de dag:

1. blijf kijken naar de de foto's die je genomen hebt. Zodra je details mist ga je onder- en overbelichten. Ook op compactcamera's.
2. Indien mogelijk: maak alle foto's in RAW. Dit levert meer werk op, maar ook veel meer vrijheid en het is het echt waard. Veel camera's kunnen zelfs alle foto's als JPEG én als RAW opslaan, dan heb je het beste van 2 werelden, kost alleen meer geheugenruimte. Bovendien biedt fotograferen in RAW meer voordelen, maar die zijn voor later.

Tot de volgende keer, Robert