zondag 10 januari 2016

Urbex: benodigde apparatuur en technieken

Ik ben recent voor het eerst gaan urbexen en dat was leuk om te doen. En niet onbelangrijk: de resultaten vielen mij achteraf enorm mee. Op het moment dat een urbex locatie betreden wordt overheerst het gevoel van chaos, maar misschien voor fotografen zeker zo belangrijk: het is vaak erg donker. Zo donker dat het menselijk oog niets meer waarneemt. In het donker kan iets verscholen zijn dat op foto's wel naar voren komt. In dit artikel zal ik een paar zaken aangeven waarvan ik denkt dat ze helpen bij het maken van urbex foto's.

Naast de in het vorige artikel al genoemde telefoon en zaklamp valt te denken aan stevige (warme) kleding, stevige schoenen, eten en drinken, zaklamp, reservebatterijen (voor camera en zaklamp) en een paspoort om te kunnen legitimeren. Het allerbelangrijkste is een fotomaatje, voor de veiligheid.

Camera

Om echter foto's te kunnen maken is een camera nodig. Dit hoeft niet een superdeluxe state-of-the-art model te zijn. Ook full frame is niet nodig. De duurste lenzen ook al niet. Natuurlijk helpt betere apparatuur, maar een gebouw/interieur als onderwerp is iets statisch, er kan rustig op scherpgesteld worden en een foto van gemaakt worden en het diafragma kan ingesteld worden opdat de lens optimaal presteert wat waarschijnlijk rond de f/8 zal zijn. Autofocus en burst rate doen er niet toe.
Wat wel helpt is een zo groot mogelijk dynamisch bereik van de sensor. Dit betekent een zo groot mogelijke sensor en het liefst van de nieuwste generatie. Het hoeft niet, maar het helpt wel.

Objectief

Belangrijker dan de camerabody, is het objectief. Het zal vaak mooi zijn om van een ruimte zoveel mogelijk te laten zien in een foto en daarvoor is een groothoeklens nodig. Waarbij over het algemeen geldt, hoe groter hoe beter.

16mm op full frame
Ik had mijn 16-35mm objectief meegenomen en ik heb de meeste opnamen op de uiterste groothoekstand gemaakt. Ultragroothoek objectieven vertekenen enorm buiten het centrum van het beeld en hoewel dit in de nabewerking wel weer wat hersteld wordt is het toch iets om rekening mee te houden.

Vertekening van het beeld op 16mm
HDR van 3 opnamen via bracketing
Niet alle vertekening is slecht, maar houd er rekening mee en zet het bewust in.
Er zijn nog een paar objectieven met een nog grotere beeldhoek, zoals een 14-24mm zoom, of een 14mm prime. Als de mogelijkheid er is dan raad ik aan om die zeker mee te nemen.

Meest extreme optie is een fisheye objectief. Ik kan hier geen voorbeelden van laten zien, maar ook dit kan bij urbex goed van pas komen.

Naast het vastleggen van hele ruimtes kan het juist ook mooi zijn om een detail te pakken. Dit kan met een groothoek (zoals hierboven bij de koplamp) en dan staat er veel omgeving bij in het beeld, of met een macrolens als er echt een detail geïsoleerd moet worden. Een dergelijk objectief erbij gebruiken voorkomt dat alle foto's er hetzelfde uitzien.
Andere soort beelden met een macrolens.
Hier een detail van een stuk roest aan een treinstel.

Techniek van het belichten

Onmisbaar is het statief. Op veel locaties is het zo donker dat er met lange sluitertijden gewerkt dient te worden, iets wat uit de hand niet zal lukken. Bijkomend probleem is dat veel scenes een te groot dynamisch gebied bestrijken, m.a.w. de sensor kan de scene onmogelijk goed in beeld brengen. Het donker is te donker, en het licht dat er is is te licht. Neem de foto hierboven van de donkergroene auto: de binnenkant van de koplamp is erg donker terwijl er boven door de ramen zonlicht naar binnen komt.

Er zijn een paar mogelijke oplossingen:
  • Bracketing. De bovenstaande opname is in de diafragmavoorkeurstand (A) gemaakt. En vervolgens via bracketing ingesteld dat er 3 opnamen gemaakt worden, 1 goed belicht, 1 een stop over- en 1 een stop onderbelicht. Eventueel kan dit ook nog opgevoerd worden  naar meer dan een stop. Maar mijn camera kan niet meer dan 3 opnamen aan. De kritische kijker ziet dat de ramen uitgebeten wit bevatten, wat voorkomen dient te worden. 
  • Handmatig (M-stand). Via het oculair wordt een lichtmeting uitgevoerd op de gewenste compositie en deze wordt neutraal belicht. Het histogram geeft dan aan of het beeld in de donkere of lichte partijen, of beide, clipt. Vervolgens wordt met verder gelijke instellingen nog zoveel foto's als nodig is gemaakt. Ik heb na wat proberen iedere keer een hele stop verschil ingesteld. 
HDR-opname uit 6 beelden
De bovenstaande foto was volgens mijn lichtmeter op 2 seconden (bij ISO 100 en f/8) goed belicht. Het histogram gaf aan dat zowel licht als donker er niet helemaal op zouden staan. Dat is ook te verwachten bij het fotograferen van een raam waardoor licht naar binnen komt en in hetzelfde beeld een wand in de schaduw. Bij 4 seconden belichten was de wand nog niet lekker zichtbaar, bij 8 seconden wel. Daarna het raam: eerst 1 seconde, toen 1/2 en tenslotte 1/4. In dit geval heb ik 6 opnamen gebruikt, maar ik heb er ook wel 11 nodig gehad.

Bij deze methode kan het gebeuren dat de sluitertijden enorm lang worden. Ik heb ook een HDR-samengesteld uit opnames gemaakt op 15s/iso100, 30 s/iso 100, 30s/iso 200, 30s/iso 400 en 30s/iso 400. Ik heb hier de ISO-waarden verhoogd om te voorkomen dat de sluitertijd 1, 2 en 4 minuten zou worden wat lastig timen is m.b.v. een horloge in het donker. Er wordt mogelijk wel meer ruis en verminderd dynamisch bereik geïntroduceerd.

Terug naar het statief: zonder een degelijk statief is het onmogelijk om deze beelden gelijk te krijgen. En met deze sluitertijden is het ook niet mogelijk om de camera zo lang stil te houden.

Al deze opnamen dienen in een programma (zoals Photoshop) nog samengevoegd te worden tot 1 enkel beeld. Hoe dat gaat zal echter het onderwerp van een volgend artikel zijn.

Omdat er veel opnamen gemaakt worden per onderwerp loopt het uiteindelijke aantal foto's behoorlijk op. En foto's met lange sluitertijd vergen batterij-capaciteit, dus die reserve accu is geen overbodige luxe. Normaal kan ik ongeveer 1000 foto's maken op een acculading, nu was het na 300 wel gedaan.

Licht toevoegen

Als het erg donker is, dan helpen lange sluitertijden niet meer. Dan rest nog het toevoegen van licht aan de scene. Dat kan wellicht al door de gordijnen open te schuiven of de deur open te zetten, misschien met behulp van een flitser of een zaklamp, of anders door een paar studioflitsers mee te nemen.
Pikdonkere ruimte + zaklamp + flitser
ISO 800, f/8, 15 seconden. Flitser op 1/4 vermogen.
Op de foto hierboven was het echt donker, ik kon letterlijk geen hand voor ogen zien. De foto is gemaakt door met een sterke LED-zaklamp het plafond te beschijnen en zo de ruimte diffuus te verlichten. Door de ISO te verhogen naar 800 heeft de zaklamp meer effect. Met ISO 100 had ik minutenlang (8*15 seconden = 2 minuten) moeten schijnen. De flitser was via een zender met de camera verbonden en lag op de bestuurdersstoel. Hierdoor hoeft de ingebouwde pop-up-flitser niet te af te gaan om de flitser aan te sturen. En dan is het puzzelen wanneer beide soorten licht in balans zijn. Ik vond het mooi dat het interieur meer belicht is dan de rest, maar dat is een persoonlijke voorkeur.
De zaklamp is niet alleen voor de veiligheid, maar kan ook voor belichting ingezet worden. De flitser zal ik een volgende keer zeker weer meenemen, dit geeft andere mogelijkheden.

Dat zijn de belangrijkste ingrediënten. De rest is een kwestie van goed kijken wat een sterk beeld oplevert. Hele ruimtes met een groothoek, details van dichtbij, een macrolens om echt dichtbij te komen. En vergeet niet van het object wat overzichtsbeelden te maken. Ik kwam er thuis achter dat ik dat bij de meeste niet gedaan heb. En ga experimenteren, probeer vreemde standpunten en rare hoeken.

HDR uit 7 opnamen
De foto hierboven is gemaakt door de camera schuin naar boven te richten. Door dit op 16mm te doen is er zeer veel in beeld. Ik vond het hier mooi dat het sierplafond uit dit kasteel nog deels zichtbaar is terwijl verder al hele stukken verdwenen zijn. Dat de camera schuin op het statief zat voegt voor mij dynamiek toe aan het beeld. Als hij recht gemonteerd was geweest was het saaier geworden.

Hopelijk krijgt deze ervaring nog een vervolg.

Bedankt voor het lezen.

Robert van Brug

zaterdag 9 januari 2016

Duikende IJsvogels fotograferen

Ik heb de afgelopen tijd een paar keer kunnen proberen om duikende ijsvogels vast te leggen. Hiervoor heeft Glenn Vermeersch een mooie opstelling gemaakt in Kalmthout bij zijn zgn. multisoortenhut. Deze hut is tegen betaling een dag te reserveren en er kunnen 2 mensen in, of wel 3 of 4 als niet iedereen tegelijk voor hetzelfde raam (doorkijkspiegel) wil fotograferen, wat een probleem kan worden als er voor een van de ramen iets bijzonders gebeurd.

Uitzicht op de grote vijver vanuit Hut 1, met het aquarium
Nikon D90 met 70-200mm @ 70mm
Op ruim 5 meter van de hut is een aquarium geplaatst waarin een aantal visjes rondzwemmen. De lokaal aanwezige ijsvogels hebben door dat het vangen van vis hier makkelijker is dan in een slootje en dus is het voor hen aantrekkelijk om hier te komen.

Eind September 2015 heb ik samen met Michiel hier een dag doorgebracht. Voor 6 uur 's ochtends van huis, om 7 uur ter plaatse en dan maar wachten op de dingen die komen gaan. Dat was die dag bar weinig, pas rond kwart voor 5 's middags kwam de ijsvogel langs. De natuur laat zich niet dwingen dus dit hoort erbij. We hebben ons in de tussentijd vermaakt met wat Spreeuwen en Waterhoen, verder was er niet veel die dag.

IJsvogel op takje om 17:34u
Nikon D600 met 300mm f/2.8
ISO 800, f/4, 1/200e
De hele dag heb ik klaar gezeten om het duiken in het aquarium vast te leggen maar toen zij (het is een vrouwtje) zich eindelijk vertoonde was het meeste licht al verdwenen. De paar duiken die uitgevoerd werden leverden geen bruikbare actiefoto's op, wel een paar standaardbeelden met de vogel op een takje. Daar was ik ook blij mee, maar het is niet waar ik voor kwam.

Begin 2016 was het zover: tijd voor de herkansing. Zo midden in de winter is er veel minder licht op een dag maar de weersverwachting was redelijk gunstig: bewolking (mooi zacht licht) met opklaringen (meer licht/minder zacht). Weer samen met Michiel, nu gelukkig pas om 8.15u ter plaatse. En hoe anders kan het gaan: nu kwam onze vriendin voor 9u al langs en pakte direct met succes 2 visjes. Helaas was het nu nog te donker voor goede foto's, maar ik had al meer dan vorige keer en mijn geduld werd minder op de proef gesteld.

ISO 3200, f/2.8, 1/250e
ISO 3200 is op moderne camera's steeds beter bruikbaar, maar als ik kritisch naar dit beeld kijk dan mankeert er van alles aan. Het is om te beginnen niet scherp. Dat valt hier minder op, maar als ik dit op 100% bekijk dan zat de scherpstelling er naast. Het scherptedieptegebied bij deze instellingen en afstand tot het onderwerp is slechts 5 cm. Het diafragma dichtknijpen is geen optie omdat de ISO dan nog verder omhoog moet en/of de sluitertijd omlaag, terwijl beide al op het randje zijn. Het was dus wachten op een herkansing bij meer licht. Dat kan even duren, want mevrouw heeft net twee visjes op en voorlopig geen honger.

Gelukkig bleek er voldoende afleiding rond de hut zodat we ons niet hoefden vervelen. Merels, Spreeuwen, Roodborst, Houtduif, Grote Gele Kwikstaart en Koolmees hielden ons bezig.
Waterral
De Waterral die in de buurt van de hut vertoefd vertoonde zich ook aan ons. Het wolkendek was inmiddels opengebroken waardoor het een heel stuk lichter was geworden, zonder dat er keihard licht was, ideaal voor fotografie.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand
Door een 2x teleconverter te gebruiken heb ik mijn 300mm-objectief als een 600mm kunnen inzetten waardoor ik een aantal prachtige plaatjes heb kunnen maken van de IJsvogel op een van de takjes. Het nadeel hiervan is dat ik bij het duiken geen teleconverter wilde gebruiken waardoor ik regelmatig zat te wisselen. Dit heeft me een aantal kansen op actiefoto's gekost.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand
De actie heb ik dan weliswaar niet kunnen vastleggen, ik heb hierdoor wel een paar prachtige beelden van IJsvogel met vis kunnen maken. Ragscherp (zie bijvoorbeeld de druppels op de borst), met prachtige kleuren en geen uitgebeten partijen door het goede licht. De achtergrond is riet in de verte.

Hoe blij ik ook met bovenstaande foto ben, ik wilde toch meer actiebeelden. Dus vanaf dit moment heb ik de teleconverter eraf gehaald, het diafragma verder geopend (tot f/4 om de scherptediepte iets groter te maken) en de sluitertijd aanzienlijk kunnen verkorten.

Landende IJsvogel
ISO 1600, f/4, 1/1600e, 25% crop
Het was me opgevallen dat de IJsvogel af en toe achter in de vijver op een takje ging zitten om na verloop van tijd weer terug te vliegen. Door al scherp te stellen op de tak heb ik met succes geprobeerd om de landing vast te leggen. Vooral de houding ben ik tevreden over.

Uiteindelijk heb ik bij de vangst van het zevende en laatste visje uit het aquarium de beste opnames weten te maken.
De duik van de ijsvogel in 8 foto's
ISO 1600, f/4, 1/1000e
Alle foto's zijn hier ongecropt getoond
Dit zijn alle foto's van de laatste duik in de bak. Met 5,5 beelden per seconde duurt dit nog geen anderhalve seconde. Het is ook zo dat de IJsvogel op de tak bij de bak gaat zitten en dan ieder moment kan duiken, maar het kan ook een kwartier duren. Bij de serie hierboven duurde het een paar minuten waardoor ik het begin van de actie heb gemist. De foto's zijn redelijk scherp en goed van kleur en de beweging is goed bevroren. Het kan beter, met name de scherpte, maar niet heel veel.

Detail van de zevende foto uit de reeks
Tenslotte heb ik de actiefoto's nog in één foto samengebracht, iets wat in Photoshop vrij snel te doen is:
Reeks duikbeelden samengevoegd tot 1 beeld
Ik heb 3 foto's in bovenstaande samenstelling weggelaten omdat zij te veel overlapten met andere foto's. Dit resultaat ben ik erg blij mee.

Het zit in mij om altijd op zoek te gaan naar verbeteringen. Wat zijn de de mogelijkheden om met betere opnamen thuis te komen? Een aantal dingen:

  • Ik had de camera met objectief op een laag statief vlak voor het raam staan. Op deze afstand is net niet het hele aquarium in beeld, op de foto boven mist een stukje rechts. Dit is op te lossen door net iets meer afstand te nemen. Dit heeft mij een paar mogelijkheden gekost waarbij de vogel in het rechterdeel van het aquarium dook. Of de vis moet worden verzocht niet in de hoeken te komen, dat kan ook.
  • Mijn Nikon D600 haalt 5,5 beelden per seconde. Dat is redelijk, maar bij dit type fotografie is een hogere snelheid gelijk aan meer kansen. De zojuist aangekondigde maar voor mij onbereikbare D5 of één van de voorgangers (D3, D4) is ideaal voor dit werk. Of een tegenhanger van een ander merk.
  • Een serieuze overweging zou een cropcamera met hoge snelheid zijn, zoals de eveneens net aangekondigde Nikon D500 of de Canon 7D mk II. 10 beelden per seconde geeft meer kansen. Bijkomend voordeel is dat door de cropsensor de scherptediepte waarmee gewerkt kan worden groter is. Als 300mm op een full frame camera het juiste beeld oplevert is 200mm op een crop camera voldoende. Voor mij zou dat een 70-200mm objectief betekenen. En dan de D600 ernaast houden met de grote lens met teleconverter om detailopnamen te kunnen maken, wat een luxe!
  • Een grotere scherptediepte kan ook bereikt worden door het aquarium wat dichterbij te plaatsen. Dit gaat momenteel nog niet, daarvoor zouden aanpassingen gemaakt dienen te worden, maar het zou helpen.
  • Het aquarium stond niet waterpas. Hierdoor moet er rekening gehouden worden met de rand van de bak en met de waterspiegel. Het zou fijn zijn als die twee samenvallen.

Al met al was de tweede dag met de IJsvogel zeer bevredigend. Heerlijk om dit van dichtbij te kunnen meemaken.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug




woensdag 6 januari 2016

Nikon D5 en D500: eerste gedachten

Afgelopen nacht (5 Januari 2016) heeft Nikon op de Consumer Electronics Show in Las Vegas de D5 aangekondigd. Dat was geen verrassing omdat de ontwikkeling al bekend waren gemaakt. Bovendien introduceert Nikon met de regelmaat van de klok iedere 4 jaar een nieuw vlaggenschip en de D4 is in Januari 2012 aangekondigd. Ik laat de tussentijdse upgrade naar de D4s even buiten beschouwing.

Dit zijn mijn eerste gedachten over de D5. Niemand heeft deze camera's serieus kunnen testen. Die tests zullen er komen, maar tot die tijd kan er alleen gefilosofeerd worden op basis van specificaties.

Nikon D5

Nikon D5 voorzijde, copyright Nikon
Dit is een professionele machine, met name geschikt voor sportfotografen die hier hun boterham mee moeten verdienen. De verkoopadviesprijs zal op €6500,= liggen (introductieprijs € 7109,=), waarmee het voor de meeste amateurs geen overweging is. Het is zeker niet voor iedereen de meest geschikte camera. Los van de prijs is het de zwaarste Nikon ooit (1,4 kg). En de resolutie is met 20MP niet spectaculair; zelfs wat oudere (en goedkopere) camera's hebben een hogere resolutie. Ook is de ergonomie niet heel hoog, zoals bij alle professionele camera's. Ik weet niet waarom dat zo is, maar Nikon houdt vast aan een minder gebruikersvriendelijke interface op zijn professionele modellen.

Los van deze kritiek heeft Nikon de D5 volgestopt met een aantal redenen om deze camera voor een selecte groep gebruikers wel degelijk zeer interessant te maken. Deze zaken zijn:
  • De sensor is uiteraard Full Frame en biedt nu onderdak aan 20,7 megapixels. Niet spectaculair veel, wel weer een stapje meer dan de 16 van de D4 of de 12 van de D3.
  • Snelste camera ooit van Nikon. 12 beelden per seconde met behoud van Auto Exposure en Auto Focus (en 14 zonder AE/AF). Dat is sneller dan de D4s met 11 fps, de D4 met 10 en de D3/D3s met 9. Dat verschil is niet groot, maar het kan het verschil zijn tussen het winnende doelpunt in de WK-finale wel of niet registreren. 
  • Bij die burstrate is het belangrijk dat de camera dat ook kan volhouden. Dat wil zeggen een flinke buffer, en dat zit prima: de buffer is 200 opnamen bij 14-bit uncrompessed RAW. De camera kan hiermee bijna 17 seconden op topsnelheid blijven werken voordat de buffer vol is. 
  • Als de buffer vol is wordt de snelheid van de geheugenkaarten kritisch. Dat is hier ook dik in orde. Vreemd genoeg zal de D5 in twee varianten op de markt gebracht worden: met CF-kaarten en met het door verder niemand gebruikte XQD. Dit is sneller dan CF, maar CFast was logischer geweest.
  • De processor is ook nieuw, het is nu een EXPEED5. Deze is kritisch om de datastroom (12 beelden per seconde van 20MP per stuk) aan te kunnen. 
  • De Lichtmeter (RGB-sensor) is nieuw met 180k beeldpunten, een verdubbeling t.o.v. de D4s. Dit zijn zaken die moeilijk te vermarkten zijn, maar die wel het verschil maken bij deze camera. 
  • 153 scherpstelpunten (waarvan 99 van het betere cross type, waarvan 15 die op f/8-objectieven nog functioneren), hoewel er maar 55 zelf geselecteerd kunnen worden. Dit kan als een tekortkoming gezien worden, maar het lijkt mij handiger dan door alle scherpstelpunten heen moeten.
  • De autofocus kan bij zeer weinig licht contrast waarnemen, nl. bij -4 EV. Dit is een stevige verbetering t.o.v. de -2 EV van de D4s. Ideaal bij het vastleggen van sporters/dieren in omstandigheden met weinig licht.
  • De Autofocus wordt nu door een eigen processor aangestuurd, wat tot hogere snelheid en precisie moet leiden.
  • ISO is nu instelbaar tussen 100 en 102.400. Deze is echter uit te breiden naar 50 (Lo1) en 3.276.800 (Hi5). Ik kan me  niet voorstellen dat ISO 3 miljoen bruikbare beelden oplevert (bij de D4s was ISO 400-duizend niet bruikbaar), maar daar gaat het niet om. Het punt is dat de ruisprestaties met iedere generatie beter worden, en ik verwacht dat de D5 bij ISO 12800 nog vrijwel ruisvrije beelden maakt. Dit moeten we afwachten. De krankzinnige ISO-waarden van in de miljoenen kunnen wellicht toch een toepassing vinden op het gebied van beveiliging of spionage, of dieren in de nacht. Nachtkijkers zijn bijna overbodig op deze manier en de D5 laat de kleuren dan ook nog in tact.
  • Video mogelijkheden zijn nu inclusief 4k (3840x2160 pixels). Wat ik een mooie mogelijkheid vind is dat er foto's gemaakt kunnen worden tijdens het filmen. Dit gebeurd in de resolutie van het filmen, dus in 3840x2160 in het geval van 4K en 1920x1080 bij HD.
  • Update 7 januari 2016: er is bekend geworden dat er in 4K niet langer dan 3 minuten opgenomen kan worden. 3! Dat is belachelijk kort. Daarmee is het filmen in 4K niet meer serieus te nemen op deze camera. En er zijn al concurrenten die opnemen in 4K hebben geïntroduceerd met een normale tijdsduur. 
  • Een verbeterd LCD-scherm aan de achterzijde. Deze heeft niet minder dan 2,3 miljoen pixels, een grote stap voorwaarts t.ov. de D4/D4s met 921k of de D810 met 1,2M. Meer verrassend dan meer beeldpunten is dat dit scherm een touchscreen is.
  • Snapbridge. Dit is nieuw en maakt het mogelijk om via bluetooth en WiFi de camera te linken met andere apparaten. 
  • En verder de gebruikelijke zaken voor Nikon's professionele body's: gebouwd als een tank, degelijk en betrouwbaar, afdichtingen tegen stof en vocht, sluiter getest tot 400.000 kliks, groot zoekerbeeld, sluitertijd tot 1/8000e sec., accuduur tot ruim 3700 opnamen op 1 lading, enz.

Nikon D5 achterzijde, copyright Nikon
Een nieuw vlaggenschip, een nieuwe mijlpaal voor Nikon. Het wachten is op de verwachte aankondiging van Canon met de 1D-X mark II, maar ik voorspel dat die hier in de buurt zal liggen.

Professionals die dit nodig hebben (sport, paparazzi, sommige vormen van wildlife) kunnen er met een gerust hart een bestellen. De restwaarde is aanzienlijk, zo wordt de 4 jaar oude D4 nu nog voor rond de 3000€ tweedehands te koop aangeboden.

Voor andere fotografen is de D800/810 een logischere keuze. Deze heeft niet het krachtige nieuwe AF-systeem en de snelheid ligt een stuk lager, maar met 36 megapixels is dit de beste keuze voor landschappen en studiowerk.

En natuurlijk zijn de D750 en D610 ook prima. De D5 zal echter voorlopig voor Nikon het beste van het beste zijn, en het is leuk om te kijken wat er mogelijk is. Maar het is voor de meesten niet haalbaar.

Of toch wel?

Tegelijk met de D5 introduceerde Nikon namelijk de D500. Een crop (DX) variant van de D5.

Nikon D500

Nikon D500, copyright Nikon
Dit was een volslagen verrassing. Nikon heeft een prachtige serie high-end DX-body's: de D100, D200 en D300 en nog een upgrade naar de D300s (toevoeging video in juli 2009), maar toen stopte het voor 6,5 jaar. Het had er alle schijn van dat Nikon dit segment had verlaten en dat het hoogst haalbare een D7200 zou zijn. Dat is een prima camera, maar niet echt geschikt voor sport. Daarvoor is 10 beelden per seconde of meer nodig, zoals Canon wel biedt met de 7D mark II. De D400 is overgeslagen maar nu is er dan toch een waardige voortzetting van de serie.

De bespreking van de D500 kan een stuk korter dan die van de D5, want in essentie is het dezelfde camera, maar dan met een crop sensor. Wie het stuk hierboven heeft gelezen, kan toe met de volgende verschillen:
  • maximaal 10 beelden per seconde i.p.v. 12 bij de D5.
  • ISO tot 51.200 i.p.v. 102.400, en 1.638.400 i.p.v. 3.276.800 in Hi5. Dat scheelt 1 stop.
  • Sensor heeft 20,5 megapixels, vergelijkbaar met de 20,7 van de D5.
  • Body heeft een andere vorm wat schieten in portretstand wat lastiger maakt. Als dat belangrijk is dan kan het met een batterygrip opgelost worden. Voordeel is dat de body hierdoor een stuk lichter is, nl. 760 gram i.p.v. 1,4 kg.
  • Vanzelfsprekend biedt de zogenaamde cropfactor bij bepaalde vormen van fotografie (zoals wildlife) een voordeel: een 300 mm objectief lijkt plotseling een 450 mm objectief. Bovendien kunnen hierdoor ook lichtere DX-objectieven gebruikt worden. 
  • Een SD en een XQD-geheugenkaart.
  • Een kantelbaar touchscreen. Zelfde scherm als de D5, maar nu kantelbaar. Dit kan zeer handig zijn bij afwijkende camerastandpunten, met name vlak boven de grond.
  • Geheugenbuffer voor 79 beelden i.p.v. 200. Genoeg voor een kleine 8 seconden.
  • Gelukkig kan de D500, in tegenstelling tot grote broer D5, wel een behoorlijke tijd in 4K filmen, nl. 29 minuten en 59 seconden maximaal.
  • Marktadviesprijs € 1999,= (introductieprijs € 2369,=).
Hiermee is dit de beste Nikon camera voor sport in deze prijsklasse. En niet alleen voor sport: ik kan me levendig voorstellen dat veel vogel- en wildlifefotografen heel enthousiast worden van de nieuwe autofocus en lichtgevoeligheid, alsmede de ongetwijfeld veel betere ruisprestaties bij hoge ISO-waarden. En voor deze groep mensen geldt dat de crop factor een groot voordeel oplevert: meer bereik met dezelfde lens. Net nu deze groep massaal aan het overstappen was op full frame body's om te kunnen profiteren van de veel betere ruisprestaties is dat nu niet meer nodig. Neem de D500 in plaats van een D610/750 en profiteer van de betere prestaties op het gebied van ruis en scherpstelling en de hogere snelheid.

Is deze camera veel beter dan de D7200, die voor ongeveer de helft van het geld verkrijgbaar is? Dat hangt af van de vorm van fotografie. Een mogelijke bestemming zal de professional zijn die naast zijn nieuwe D5 deze D500 als backup zal gebruiken. 

Ik ben benieuwd naar de testen van DxO Mark en DP Review de komende maanden. 

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug


zaterdag 2 januari 2016

Urbex: fotografie van verlaten locaties

Eind december 2015 werd ik samen met Roberto door Anita uitgenodigd om mee te gaan een dagje urbexen. Urbex, afkorting voor Urban Exploration, is het bezoeken van verlaten locaties. En natuurlijk moeten daar dan foto's gemaakt worden.

Binnen de fotografie is het een aparte tak van sport omdat een aantal zaken echt anders zijn:
  • De locaties die bezocht worden zijn weliswaar verlaten, maar dat wil niet zeggen dat het toegestaan is om het te betreden. Feitelijk is het inbreken. Niet met het doel iets te stelen of kapot te maken, maar wel degelijk verboden. Dit maakt het spannend en het is dan ook mogelijk dat een eigenaar/toezichthouder je wegstuurt. Het zou kunnen uitmonden in een boete of een arrestatie. Er zijn ook verlaten militaire locaties die nog wel bewaakt worden, hier is het risico hoger.
  • Grootste uitdaging is om geschikte locaties te vinden. Het is binnen de urbex-gemeenschap de gewoonte om locaties uit te wisselen (d.m.v. coördinaten), maar buiten deze gemeenschap houdt men de kaken stijf op elkaar. Zonder introductie is het vrijwel ondoenlijk om hier aan te beginnen. 
  • De locaties zijn vaak lastig toegankelijk. Deel van de uitdaging is om er binnen te geraken. Ook verlaten locaties zijn afgesloten, dus er dient gezocht te worden naar dat ene raam dat openstaat, of een deur. Het kan zijn dat er over een hek of muur geklommen moet worden.
  • Eenmaal binnen is het de bedoeling om niets te veranderen, kapot te maken of mee te nemen. De mooiste locaties zijn die welke lang geleden in allerijl verlaten zijn en die zich nog steeds in die staat bevinden. Alleen dan met stof en vuil van al die tijd. Zelf vies worden is zo goed als gegarandeerd. Helaas zijn er altijd mensen die zich hier niet aan houden. Dat kunnen fotografen zijn die de ongeschreven regel niet begrepen hebben, maar ook inbrekers die het bankstel goed konden gebruiken. Of jongeren die een feestje willen, met lege flessen e.d. tot gevolg. Of daklozen voor wie een verlaten locatie een dak boven het hoofd betekent. Of vandalen die zich met graffiti willen uitleven op een interieur en alles kort en klein willen slaan.
  • Het is niet zonder risico. De locaties kunnen letterlijk op instorten staan. Ik heb nu al een aantal gevallen van compleet doorgerotte vloeren en ingestorte plafonds gezien. Belangrijkste regel is dan ook om dit nooit alleen te doen, maar altijd met minstens één iemand samen. En vertel een achterblijver waar je heen zult gaan en hoe laat je je zult melden. 
  • Er zijn op de locaties geen werkende voorzieningen. Gas, water en elektriciteit zijn afgesloten en ramen zijn mogelijk dichtgetimmerd. Locaties kunnen om die reden dan ook extreem donker zijn, zelfs midden overdag. Neem hiervoor een zaklamp (en een reservebatterij) mee.
  • Een telefoon is ten zeerste aan te raden. Het is een middel om hulp mee in te roepen, er zit meestal GPS en een zaklampje op. Dat kan allemaal van pas komen. Zorg dat de batterij goed opgeladen is aan het begin van het avontuur.
  • In Nederland is deze vorm van fotografie nauwelijks te beoefenen. Verlaten locaties worden gesloopt of vinden snel een nieuwe bestemming. En als zij verlaten zijn dan is er niets achtergebleven. In België ligt dit heel anders. Hoe dit zo kan verschillen is mij niet duidelijk. Ook Duitsland biedt legio mogelijkheden.
En hier dan wat resultaten van mijn eerste urbex-avontuur.

Charbonnage du Renard: 

Een loods met daaronder nog een kelder. Veel auto's. Aanzienlijk gevandaliseerd (ruiten ingeslagen, graffiti). Kelder is pikdonker, hier is kunstlicht nodig om foto's te kunnen maken.
Oude Ford, combinatie van flitser (in het interieur) en LED-lamp via het plafond.





Maison Petit Simon

een woonhuis. De kalender uit 1997 doet vermoeden dat het al 18 jaar leegstaat. Klein, weinig te zien, maar wel nog in de oorspronkelijke staat. 
de keuken

de bijzonder lelijke kalender uit 1997

Woonkamer (vanuit de keuken gezien). Let op de verrotte vloer.

Lost Lancia

En op de derde locatie ging het mis. Bij dit verlaten kasteel staan wat oude auto's weg te roesten, waaronder een Lancia. Wij werden weggestuurd door een buitengewoon chagrijnige man. Het kan natuurlijk dat hij drie keer per dag mensen op zijn terrein ziet lopen, daar zou ik ook niet vrolijker van worden. Wij zijn direct gegaan, jammer want het zag er veelbelovend uit, maar dit risico hoort erbij.

Agnes Dei

Een kerk met bijbehorend verpleeghuis. Helaas is hier veel graffiti aanwezig en in het verpleeghuis heeft een brand gewoed, maar bijvoorbeeld het glas in lood is nog volledig intact. 
Foto vanaf het koor gemaakt. Jammer dat de kerkbanken weg zijn en van de graffiti, maar dit heeft ook wel wat.

Deel van de verpleegafdeling, aangetast door brand en water. 

Gare Hombourg


Dit is geen echte Urbex-locatie omdat het gewoon toegankelijk is. Nergens hekken, muren of wat voor obstakels dan ook. Het stationsgebouw is als restaurant nog in gebruik. Op het spoor achter het station staan talloze treinstellen en locomotieven weg te roesten. De meeste zijn afgesloten. Veel wagons liggen vol met allerhande troep.




Het stationsgebouw

Chateau Soralea

Als laatste hebben wij dit enorme landhuis aangedaan. Buiten was echter al zichtbaar dat het gebouw zich in slechte staat bevindt. Een plafond is ingestort, veel hout is verrot en er zitten enorme gaten in het dak. Uitkijken dus.
Hoektoren van het kasteel.
Doordat alle tussenliggende vloeren verdwenen zijn is hier het dak zichtbaar vanaf de begane grond.

De natuur neemt het langzaam weer over

Bijschrift toevoegen

Hier zijn de 3 (hoge) etages in een oogopslag zichtbaar.
In een volgende artikel ga ik dieper in op te gebruiken technieken en apparatuur. Daarnaast zal ik een paar dingen vertellen over de nabewerking.

Bedankt weer voor het lezen.

Robert van Brug