RAW versus JPEG

Alle spiegelreflexcamera's, veel systeemcamera's en zelfs een aantal compactcamera's bieden de mogelijkheid om foto's in RAW te schieten. Ik zal behandelen wat het is, wat de voor- en nadelen zijn en met een uitgewerkt voorbeeld het grootste voordeel demonstreren.

Wat is 't?
Een digitale camera kan op verschillende manieren een geschoten beeld opslaan. Grofweg zijn er twee opties:

1. In JPEG. Op deze manier bewerkt de camera op een geavanceerde manier de foto alvast een beetje. Standaard wordt het contrast verhoogd, het beeld wordt verscherpt en nog wat meer van dit soort zaken. Vervolgens, en dat is heel belangrijk te begrijpen, wordt de foto opgeslagen met gebruikmaking van compressie. Hierbij gaat informatie verloren. Er kan gekozen worden wat de mate van compressie is. Hoe meer compressie, hoe kleiner het bestand maar des te meer informatie zal er verloren gaan. De foto krijgt .jpg als extensie.
2. In RAW. Er vindt geen enkele bewerking plaats en alles wat de camera heeft waargenomen wordt ook vastgelegd in het uiteindelijke bestand. Hierdoor is dat bestand ook groter. De foto krijgt bijvoorbeeld .nef (nikon), crw of .cr2 (canon) of .arw (Sony) als extensie. Ieder merk heeft zijn eigen formaat, .raw bestaat niet.
3. Een combinatie van beiden is ook vaak mogelijk, waarbij de camera de opname zowel in RAW, maar ook in JPEG vastlegt.

Nadelen van het RAW-formaat:

• RAW-bestanden zijn voor niet-fotografen onbruikbaar. Om iemand een opname te sturen die bruikbaar is moet de foto omgezet worden in JPEG! Dit betekent een boel meer werk dan gewoon in JPEG opnames maken. Bovendien creëert dit van iedere opname een kopie in een ander formaat, dit kan verwarring geven.
• De bestanden zijn een stuk groter, dus er past minder op het geheugenkaartje en op de harde schijf van de computer.
• Misschien wel het grootste nadeel is dat de standaardbewerkingen die een moderne digitale camera wel uitvoert op JPEG bestanden, hier achterwege blijven. Dit resulteert in een heleboel extra werk voor de fotograaf.

Kortom: onbruikbare bestanden die ook nog eens veel groter zijn en een boel extra bewerking vragen! Waarom zou je het gebruiken? Omdat er ook voordelen zijn. Eigenlijk maar 1, maar die is zeer belangrijk: 

Voordelen van RAW: 

• er gaat geen informatie verloren door compressie. Hierdoor blijft achteraf de witbalans en voor een deel de belichting goed te herstellen.
• De manier waarop kleuren worden geregistreerd is veel beter. In JPEG wordt per hoofdkleur (rood, groen en blauw) 256 (= 2⁸ = 8 bits) gradaties opgeslagen. In RAW zijn dit er 4096 (= 2¹² = 12 bits) of 16384 (= 2¹⁴ = 14 bits). De kleuren zijn hierdoor veel preciezer.

Aan de hand van een voorbeeld zal ik het op een rijtje zetten, waarbij ik me op de belichting zal concentreren.

Een meeuw met vangst, op het strand.

Deze opname heb ik zowel in JPEG als in RAW gemaakt. Dit is de onbewerkte versie voor dit voorbeeld en omdat een RAW-file onbruikbaar is om hier te laten zien, is dit de JPEG-versie.

Ik heb deze foto uitgezocht omdat hij wat overbelicht lijkt. Maar zo met dat visje in zijn snavel is het wellicht de moeite om te proberen er nog wat van te maken.

Dit is het histogram van de foto hierboven. Duidelijk te zien hoe dat rechts tegen de rand aanzit, een teken dat de foto overbelicht is. 

Dit histogram komt uit de RAW-converter van Adobe's Photoshop, maar het zit tegenwoordig praktisch op iedere camera. Controle van het histogram direct na het nemen van de foto had dan ook uitgewezen dat de opname overbelicht is. Maar inmiddels heeft de meeuw het visje doorgeslikt en er is geen herkansing.

Zelf heb ik in Photoshop de waarschuwing voor overbelichting (rood) en onderbelichting (blauw) aanstaan. Deze foto geeft duidelijk een aantal delen weer als overbelicht.

Eerst zal ik de JPEG-versie bewerken.

In Photoshop heb ik de foto vervolgens onderbelicht (een halve stop), en de recovery (NL: herstel) schuif heb ik helemaal naar 100% toegeschoven om van die rode vlekken af te komen. Als die weg zijn is de belichting namelijk goed. 

Zoals hier te zien is is de 'berg' aan de rechterkant van het histogram bijna helemaal verdwenen en wordt nu ook de linkerkant van het histogram helemaal benut.

Dit lijkt goed, maar hoe ziet de foto er inmiddels uit?

Geen rode en blauwe waarschuwingsvlakken meer dus de belichting is goed.

MAAR: er is een helemaal witte vlek onstaan op de schouder van de vogel, waar eerst veel rood te zien was. Dit is het zogenaamde 'uitgebeten wit': een puur wit vlak waar geen enkel detail, geen doortekening meer zichtbaar is.

Jammer, maar er is niets meer aan te doen. Doordat de camera er een JPEG van heeft gemaakt, zit deze informatie niet meer in de foto.

Nu een herkansing met de RAW-versie.

Hier het histogram van de RAW-versie, ná bewerking. Wat opvalt is dat ik veel minder recovery (17 in plaats van 100) nodig heb om de overbelichting (de rode vlekken) weg te krijgen. Wel is er ook hier een halve stop onderbelicht. Het histogram is aan de linkerzijde nog niet helemaal benut, maar de 'berg' aan de rechterzijde is helemaal weg.

En hoe ziet deze foto er inmiddels uit?

Vergelijk deze eens met de JPEG-versie hiervoor. Wat een enorm verschil!

Hier is geen uitgebeten wit zichtbaar. Alleen op het visje zit nog wat rood waar de zon reflecteert op de schubben, maar ik heb ervoor gekozen dat zo te laten. 

Doordat er geen uitgebeten wit is, is dit een veel beter resultaat. Bovendien oogt de foto een stuk helderder omdat er veel minder gebruik is gemaakt van de recovery functie, een bijkomend voordeel. 

Hoe kan dit? Zit er zoveel extra informatie in een RAW-bestand? Ja dus. Voorbeeld: deze opname in JPEG is 4,55 MB groot. De RAW-versie is 9,28 MB groot, ruim het dubbele. Niet minder dan de helft van de informatie is in dit geval weggegooid in de JPEG-versie, informatie die niet terug te halen is.

Nu heb ik dit voorbeeld uitgewerkt aan de hand van een overbelichte foto, maar voor een onderbelichte foto geldt hetzelfde: als de donkere partijen eenmaal dichtgelopen zwart bevatten is er met JPEG geen redden meer aan. Maar in RAW kom je een heel eind.

Dit gaat niet eindeloos goed. Tot ongeveer een stop over- of onderbelichting is perfect te corrigeren. Als het veel meer dan een stop wordt is er ook in RAW geen redden meer aan. 

Wat meer uitdaging biedt een foto die in sommige delen is onderbelicht en in andere delen is overbelicht. Ook dat is op te lossen mits het een RAW-opname is.

Het opnames maken in RAW brengt extra werk met zich mee en wat overige nadelen, maar voor mij is het dat meer dan waard. De flexibiliteit neemt enorm toe! Opnamen die anders de prullenbak in hadden gekund, zoals deze meeuw, zijn nu nog helemaal te herstellen.

Ik ken bijna geen fotografen die niet in RAW schieten. Er zijn er wel een paar, die vinden het te veel gedoe. Ook zijn er die in RAW én in JPEG opnames maken. Maar bijna alle serieuze fotografen gebruiken RAW. Het is een afweging die iedereen voor zichzelf moet maken, maar als kwaliteit vooropstaat, dan ontkom je niet aan RAW.

Tenslotte: nog een keer de meeuw, het eindresultaat. Vanzelfsprekend op basis van de RAW-versie.

Bedankt weer voor de aandacht, tot een volgende keer!

Robert van Brug