Glow 2017

Glow 2017

als ik dit artikel schrijf is Glow dit jaar alweer over de helft.
De laatste jaren is Glow een steeds groter succes geworden: de bezoekersaantallen lopen inmiddels in de honderdduizenden. Fijn dat zoveel mensen nu van dit lichtspektakel kunnen genieten, maar tegelijk zorgt dit voor een paar nadelen:

• Nu het zo druk is geworden is het bijna onmogelijk om nog vanaf statief te werken. Waar dit in de eerste paar jaren goed te doen was is het inmiddels op veel plekken veel te druk en zelfs ronduit gevaarlijk om in het donker een statief te plaatsen. Gevaarlijk voor de overige bezoekers, maar ook voor de kwetsbare apparatuur op het statief.
• Glow heeft al jaren een paar grote projecten, de eyecatchers waarvan men onder de indruk is en waar nog lang over nagepraat wordt. Maar een deel van de charme zit in de vele kleinere projecten. Op een enkel woonhuis, of in een smalle steeg of een etalage werden vaak verrassende projecten getoond. Ik zeg werden, want deze kleine projecten zijn voor dit grote publiek niet meer geschikt. 
• Zeker de grote projecten zijn de laatste jaren dynamische projecties, d.w.z. dat er beweging in zit. Vaak is het een multimediale beleving, waarmee met beeld én geluid in korte tijd iets gepresenteerd wordt. Voor fotografie is dit niet geschikt. Allereerst omdat in een foto het bijbehorende geluid ontbreekt, maar ook omdat door de beweging niet met een lange sluitertijd gewerkt kan worden.

De vraag lijkt gerechtvaardigd of Glow nog wel interessant is vanuit een fotografisch perspectief.

Wat mij betreft is het antwoord een volmondig JA.

Voorop staat dat de beleving steeds beter wordt door de voortschrijdende techniek, maar zeker ook door de ontwikkeling van de kunstenaars. Dit maakt het de moeite om eenmaal per jaar hiervan te genieten.  Er is dan nog geen foto gemaakt, maar zonder fototoestel is het ook mooi.

De technische ontwikkeling van de camera's maakt het echter mogelijk om op vrij hoge ISO-waarden nog behoorlijk ruisarme foto's te maken. ISO 1600 en 3200 kunnen inmiddels op veel camera's gebruikt worden zonder dat hierdoor de foto direct verpest is. Als dan van een relatief lichtsterk objectief gebruik gemaakt wordt dan is de resulterende sluitertijd acceptabel. Zeker als er een vorm van vibration reduction (VR bij Nikon, IS bij Canon) gebruikt wordt. Statieven zijn dus niet langer per se nodig.

De dynamische projecties zijn in een aantal gevallen wel degelijk de moeite van het fotograferen waard. Door het fotograferen vanuit de hand is de sluitertijd al redelijk kort, waardoor een snapshot uit de presentatie gemaakt kan worden. Een kwestie van timing of dit er goed uitziet.

Maar genoeg gefilosofeerd, de foto's:

(alle foto's gemaakt met Nikon D600 i.c.m. Nikon 16-35mm f/4, uit de hand, op f/4, vibratiereductie aan)

Blob the Bulb
Nieuwe Emmasingel, nabij Lichttoren en Admirant
Manueel, ISO 1600, f/4, 1/20e sec. 

Een overzichtsfoto die duidelijk maakt hoe de projectie in het stadsaanzicht van Eindhoven eruit ziet. En ook maakt dit duidelijk hoe druk het was. De foto's zijn gemaakt op de eerste dag van Glow, bij prima weer. Dit was achteraf misschien niet heel handig omdat het de drukste dag is.

Het was hier zó druk dat we even gewacht hebben en na het einde van de voorstelling een betere plek hebben kunnen uitzoeken, meer centraal.

Manueel, ISO 1600, f/4, 1/30e sec

De tijd tussen de voorstellingen werd goed benut. Als inwoner van Eindhoven en ex-Philips medewerker vond ik de oude Philipsreclames wel een leuk beeld. 6 seconden later begon de show, waar ik een aantal beelden uit heb gekozen:

En zo leeft 'meneer Frits' dan toch voort, in een peertje geprojecteerd voor de Lichttoren in de Lichtstad.

Een klein stukje verder in de Expeditiestraat achter de bioscoop Vue, een vrij simpel idee met maximaal effect: een steegje met rook, lage bastonen en felle spots. Al lopende geprobeerd toch een foto te maken en dat lukte nog redelijk:

Manueel, ISO 1600, f/4, 1/25e sec
Glowing
Expeditiestraat

Op het Stadhuisplein bevindt zich vaak een van de hoogtepunten van Glow. Dit jaar wat het een overdaad aan schijnwerpers die op rustige muziek een ballet van licht uitvoerden. Vorig jaar was dit achter de Witte Dame hét hoogtepunt. Dit jaar heette het dan ook 'Step into the Light 2.0'. Het was echter zó groot en over al om je heen dat het nauwelijks vast te leggen was. Een 360-graden videocamera had hier goed van pas gekomen. Dan maar geen foto en gewoon genieten.

En zo waren en meer zaken waar ik geen foto's heb gemaakt. Waar ik dat zeker wel heb gedaan was bij de Catherinakerk, waar voor het eerst in jaren weer eens een statische projectie werd toegepast. Fijn voor de fotografen, maar nu had ik geen statief bij me. 

'Windows'
Catherinakerk
Manueel, ISO 1600, f/4, 1/15e sec

Zelfs met 1/15e seconde gaat het uit de hand nog goed. De 4 stops VR levert een virtueel 16-voudig snellere sluitertijd op, dus 1/250e seconde, wat bij een groethoeklens goed uit de hand te  doen is.

De uitdaging zat er hier meer in om dit zeer hoge onderwerp helemaal in beeld te krijgen.

Catherinakerk
recht van voren

Recht van voren lijkt de kerk achterover te vallen. Dit moet normaal gesproken vermeden worden, zeker bij architectuurfotografie, maar het is wel een natuurlijke perspectiefvertekening: iemand die hier staat en omhoog kijkt denkt zelf achterover te vallen en ziet ook het bovenstaande beeld.

Catherinakerk
met perspectiefcorrectie

Indien perspectiefcorrectie in Photoshop wordt toegepast past de kerk niet meer in beeld. Bovendien ziet dit er onnatuurlijk uit. 

'Story of Light'
Villa De Laak, Parklaan
Manueel, ISO 1600, f/4, 1/15e sec

Op 'De Laak', voorheen de woning van Anton Philips, was een fraaie lichtshow te zien. De tijd tussen de shows was veel te lang waardoor het daar een opstopping ontstond.

Deze dynamische projectie leverde veel beelden op. Uiteindelijk heb ik deze daaruit gepikt, maar in dit geval was een video, met geluid, een betere optie geweest.

Conclusie: Glow leeft nog volop. Het is een van de leukste zaken om te bezoeken en het is nog gratis ook, op een paar sideshows na. Ik ga volgend jaar zeker weer en ik zal ook weer proberen er leuke foto's van te maken.

Geniet van Glow en bedankt weer voor het lezen.

Robert van Brug

GoPro Karma versus DJI Mavic Pro

Recentelijk zijn kort na elkaar 2 interessante producten gelanceerd:

1. GoPro Karma. Een drone en handheld stabilizer in één. Werkt naadloos samen met de eigen actiecamera's Hero4 en de tegelijkertijd geintroduceerde Hero5 Black.
2. DJI Mavic Pro. Een ultracompacte drone van leidend merk DJI.

In dit artikel een kort vergelijk tussen de twee. Ik vermeld daarbij dat ik met geen van beide heb gevlogen en dat maar heel weinig mensen echt in de praktijk dit hebben kunnen testen. Onderstaande is gebaseerd op websites, tests door anderen (o.a. Casey Neistat en Digital Rev) en het lezen van commentaren van anderen. Natuurlijk zullen de producten zich in de praktijk uiteindelijk moeten bewijzen.

		DJI Mavic Pro	GoPro Karma
drone	Prijs	Ca. €1200	Ca. €900
	Camera inbegrepen	Ja	Nee (GoPro Hero5 kost €429)
	Handheld stabilizer inbegrepen	Nee (DJI Osmo kost ca. €650)	Ja (Karma Grip)
	Prijs inclusief camera en stabilizer	€1850	€1329
	Gewicht	<1kg (734 gram)	>1kg (1006 gram)
	Type drone volgens wetgeving NL	Micro	Mini
	Afmeting (opgevouwen)	Zeer compact 83 x 83 x 198 mm	Redelijk compact 90 x 224 x 365
	Obstakel ontwijking	Ja	Nee
	Vliegeigenschappen	Onbekend	Onbekend
camera	Beeldkwaliteit camera	Onbekend	Onbekend
	Lineair beeld	Ja	Via softwarematige correctie
	Verschillende beeldhoeken mogelijk	Nee (wel met Osmo+: €750)	Ja (Wide/Normal/Narrow)
	RAW opname mogelijk	Nee (Osmo wel)	Ja (alleen foto)

Dit overzicht beperkt zich tot de verschillen tussen de twee aanbiedingen. En waar beide fabrikanten om het hardst riepen een erg compacte maar kwalitatief hoogwaardige drone te hebben gemaakt, zijn er veel verschillen:

• Een eerste belangrijk verschil is dat de Mavic een vaste camera heeft. De Karma heeft er geen. Er moet nog een GoPro Hero5 bijgekocht worden. Of het moet toevallig zo zijn dat er nog een Hero4 ergens in de kast ligt want die past ook op de Karma. 
• Dan de stabilizer. Karma is niet alleen een drone, maar, zoals GoPro zelf ook meldt, een systeem. De stabilizer, hier Karma Grip geheten, is inbegrepen. Deze heb ik op Photokina vastgehouden en lijkt het goed te doen. Niet iedereen zal op een stabilizer zitten te wachten, maar voor prettig kijkende beelden is het onmisbaar.
• Op vergelijkbare basis is het prijsverschil rond de €500, in het voordeel van GoPro. Het zal niet toevallig zijn dat er bij DJI voor dat geld 2 camera's gekocht worden en bij GoPro maar 1.
• Dan zijn er nog andere verschillen: de Hero5Black van GoPro is een actiecamera. Waterdicht en schokbestendig. Als dat belangrijk is, dan is de keuze weer wat makkelijker.
• Gewicht en formaat. Compactheid is plotseling, voor het eerst, een belangrijk punt. De Phantom-serie van DJI is prima, maar best groot. Daar heeft nooit iemand over geklaagd. De nog grotere Inspires waren ook logisch. Toen kwam GoPro met iets dat significant kleiner is: Karma. En een week later is daar Mavic Pro: nog een stukje lichter (later meer hierover) maar vooral 6 x zo klein. Voor het eerst is het mogelijk om te gaan hiken of wat dan ook en een drone eenvoudig mee te nemen. Top gedaan DJI!
• Dan het gewicht: de Karma is 1006 gram (alleen de drone). Dat is te zwaar. Onder de 1kg is er namelijk geen ROC-light nodig om beroepsmatig te vliegen en dat scheelt weer een boel geld en tijd.
• De drone van DJI heeft alle DJI goodies zoals obstacle avoidance en nu ook precision landing. Maakt niet eens uit wat het allemaal is: hij kan meer en is beter. Heeft meer bereik, batterijen gaan langer mee, alles is beter. Maar let op: Karma is niet slecht, alleen niet net zo goed.
• Dan door naar de camera, een vergelijking tussen de Hero5 en de ingebouwde camera van de Mavic. DJI heeft bewezen prima beelden vanuit de lucht met zijn camera's te kunnen leveren. Daarnaast om ook Karma Grip mee te nemen in de vergelijking moet de Osmo van DJI meegenomen worden in het vergelijk. En die is top. Met een geweldige X3-kop die prima kwaliteit levert. Toch heeft GoPro een paar pluspunten,  nl. de instelbare beeldhoek en vanuit de lucht ook in RAW foto's kunnen maken. Los daarvan verwacht ik dat DJI toch beter is. 

Conclusie: de strijd tussen DJI en GoPro is goed voor de consument. Ze stuwen elkaar naar grote hoogte door steeds verdergaande vernieuwing. Welk product beter is hangt af van de toepassing, het budget en of er toevallig al een Osmo of Hero4 aanwezig is. 

En dan nog: dit is allemaal gebaseerd op specificaties en testen door anderen. Mogelijk verandert de praktijk hier nog iets aan.

Maar het is mooi om te zien, er gebeurd veel in korte tijd, ik ga het volgen.

Tot een volgende keer!

Robert van Brug

GoPro Hero5, Karma en Karma Grip

Tijdens mijn bezoek aan Photokina 2016 was ik o.a. nieuwsgierig naar de net aangekondigde GoPro Hero5 actiecamera. De redenen voor mijn interesse zijn als volgt:

• Sinds enige maanden gebruik ik zelf een Hero4 Black camera. Zakelijk zet ik dit in bij vastgoedfotografie. Ik maak vanuit de lucht video-opnamen d.m.v. een drone (type Solo van 3DR) waar de GoPro onderaan hangt en op de grond monteer ik de GoPro op een gimbal van Lanparte. Dit bevalt op zich goed, maar er is wel ruimte voor verbetering. Gaat de GoPro Hero5Black die verbetering leveren?
• Belangrijker: vanaf deze generatie GoPro is er een naadloze integratie met een eigen handheld stabilized gimbal (klinkt toch beter dan 'hand-vastgehouden gestabiliseerde schommelkop'). 
• Meest belangrijk: Karma. De naam die GoPro aan zijn eigen drone heeft gegeven. 
• Daarnaast beschikt de camera zelf natuurlijk over een aantal specificaties die nieuw of zelfs vernieuwend zijn. 

De nieuwe GoPro Hero5Black

En met dat laatste begint het gezeur. Ik heb een aantal zure commentaren gelezen waarin dit product genadeloos de grond wordt ingeschreven. De meest genoemde kritiek is als volgt samen te vatten:

• Het product is niet vernieuwend: de maximale resolutie voor film is nog steeds 4K@30fps en voor foto nog steeds 12MP. Feitelijk is dat juist: technisch is er geen verandering t.o.v. de Hero4.
• De sensor die GoPro heeft gebruikt is dezelfde als in de Hero4Black die inmiddels 2 jaar oud is. Dat is opmerkelijk en de kritiek terecht. Er wordt zo geen gebruik gemaakt van de ontwikkelingen in de halfgeleiderindustrie. Betere ruisprestaties, hoger dynamisch bereik en hogere resolutie wordt de GoPro-gebruiker onthouden.
• De prijs, altijd de prijs. Hero5Black wordt even duur als Hero4Black: adviesprijs €429 incl. BTW. En dat terwijl concurrenten (Sony, Rollei en nog een paar handenvol andere) op lagere prijspunten een concurrerend aanbod leveren en Nikon die als A-merk in camera's nu ook de actiecamera-markt betreed.

Ik zal proberen het ongelijk van de criticasters te verwoorden. Er is door GoPro naar mijn onbescheiden mening namelijk een grote stap voorwaarts gezet:

• De camera is nu waterdicht van zichzelf. een wat onhandige additionele behuizing is niet langer nodig. Tot slechts 10 meter diepte, maar dat is bijna altijd voldoende. Dit betekent ook dat we minder voorzichtig met de camera hoeven om te gaan bij allerlei neerslag en spatwater. Kanoënd de Niagara-watervallen af is voor de camera geen probleem.
• Hero5 is nu in staat om in RAW foto's te leveren. Perfect. Hoewel ik vermoed dat de gemiddelde adrenalinejunkie hier niet op zit te wachten geldt dat voor fotografen zeker wel. En soms is dat dezelfde persoon.
• Beeldstabilisatie is nu ingebouwd. Dat was een belangrijke tekortkoming. O.a. Sony scoorde hier al beter, maar die achterstand is grotendeels ingelopen. Het systeem werkt weliswaar softwarematig maar het is zeker vooruitgang. Wat er feitelijk gebeurd is dat de camera filmt in 4K-mode, daar een algoritme overheen gooit en tenslotte een 1080P-beeld (in dus een kwart van de resolutie) aflevert, maar dan wel met een heleboel schokken minder. Prettig voor de kijkers die een mountainbiker een berg af zien denderen, gefilmd vanaf het stuur van de fiets.
• Geluidskwaliteit is sterk verbeterd. De nieuwe camera heeft 3 microfoons i.p.v. 1 en gaat op slimme wijze te werk om het beste geluidssignaal te gebruiken. O.a. bij sterke wind of hoge snelheden zal dit veel uitmaken. Hierbij komt dat het geluid nu in de regen ook opgenomen kan worden wat voorheen door de extra behuizing een probleem was.  
• Voicecontrol ("GoPro take Photo") is toegevoegd. Ik heb dit op de beursvloer van Photokina mogen testen, met honderden mensen om me heen werkte het foutloos. 
• Het was al mogelijk om de beeldhoek in te stellen op Wide, Medium en Narrow. Nu is daar Lineair aan toegevoegd, een optie waarbij softwarematig de lensvervorming wordt verwijderd. Natuurlijk kan dat ook achteraf, maar nu hoeft dat niet meer, dat is nog beter.
• GPS is toegevoegd, waardoor de locatie aan de content wordt toegevoegd.
• HDR is nu een optie voor fotografie. GoPro noemt het WDR: Wide Dynamic Range. Er moet gezegd dat er geen bracket van bijvoorbeeld 3 of 5 opnamen gemaakt wordt. GoPro maakt 1 opname en optimaliseert die. Met RAW-beelden kan dat op zich natuurlijk ook.  De reden voor 1 opname is dat de tijd tussen een paar opvolgende opnamen bij actiebeelden ongewenst is.
• USB-C aansluiting i.p.v. Mini-USB. 
• Scherm op de achterzijde. Het 2-inch touchscreen maakt het makkelijker om ook zonder smartphone de camera te bedienen. 

  

  het scherm op de achterzijde

• De software. GoProplus biedt de mogelijkheid om automatisch alle content in de cloud te uploaden (via WiFi) en daar te bewerken. Dit kan een belangrijk pluspunt zijn, maar het is niet gratis.
• Voor al die mensen die de camera wat aan de dure kant vinden: voor €100 minder is er de Hero5Session. Deze is bijna even goed en compleet, maar alleen goed te bedienen d.m.v. een smartphone. Nog steeds te duur? Voor nog €100 minder is er de HeroSession. Die ziet er hetzelfde uit maar heeft iets minder opties.

  

  GoPro Hero 5 Session

Wat nog het vermelden waard is, is dat GoPro als bedrijf al 15 jaar bezig is om een goede ervaring te bieden. Om avonturen eenvoudig te kunnen vastleggen en te kunnen delen met vrienden. Daar is het bedrijf groot mee geworden en dat snappen ze als geen ander. Er is inmiddels een hele industrie omheen gegroeid. Allerhande leveranciers van accessoires (skihelmen met GoPro bevestiging bijvoorbeeld) ontlenen hun bestaansrecht uitsluitend aan het meeliften op het succes van GoPro. Dealers, on- en offline, vinden het prettig dat GoPro in staat is om de prijzen relatief stabiel te houden en daarmee de marges intact. Zij hebben geen belang bij een prijzenoorlog, lagere kassa-aanslag en teruglopende marges. Dit in tegenstelling tot consumenten, maar die profiteren weer van een stabiele ontwikkeling, service, verkrijgbaarheid. Kortom: GoPro is een vaste waarde geworden.

Tot zover de camera. De Hero 5 is vooral een makkelijker te gebruiken en meer complete oplossing dan zijn voorganger. Een heleboel kleine verbeteringen samen betekenen een grote stap voorwaarts. Toch is dit een evolutie en geen revolutie. De echte verrassing zit in Karma:

GoPro Karma met Hero 5 Black camera

Karma is volgens GoPro meer dan een drone, het is een platform. Dezelfde camera die gebruikt wordt op het stuur van een fiets, kan aan een drone gehangen worden. De drone blinkt uit in gebruiksvriendelijkheid en compactheid. Compact doordat het landingsgestel en de rotorarmen inklapbaar zijn. Het hele beestje past prima in een bijgeleverde rugzak van beperkte afmetingen.

De gimbal die hierin gebruikt wordt om de camera netjes horizontaal te houden onafhankelijk van de bewegingen van de drone kan ook op een stick gemonteerd worden en dan is het Karma Grip:

GoPro Karma Grip

Dit lijkt sprekend op Osmo van DJI. Hopelijk is de beeldkwaliteit op hetzelfde niveau. Wat echter nieuw is, is dat Osmo een geweldige filmoplossing biedt, maar niet naadloos uitwisselbaar is met een drone, zelfs niet met de Phantoms van DJI, deze hebben allemaal een vaste camera. De Osmo-camera kan wel op een drone, maar alleen op de Inspire van DJI, verkrijgbaar vanaf €5000,=.

Karma, bestaande uit drone en grip, is verkrijgbaar voor €799. Voor €300 kan daar een Hero5 camera bij worden gekocht in een mooie bundel. Mocht er toevallig een Hero 4 Black of Silver al aanwezig zijn: deze kunnen ook worden gebruikt. 

Dit lijkt dus een rechtstreekse aanval op DJI te zijn. Maar over een paar dagen introduceert DJI zijn Mavic. Nu al is dankzij gelekte foto's op social media duidelijk dat dit een opvouwbare drone is. Veel meer is nog niet duidelijk op dit moment en de prijs al helemaal niet, maar interessant is het wel. De consument is zeker gebaat bij dit gevecht.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug

Gekkenhuis in Kinderdijk

Denkend aan Holland zie ik windmolens. Natuurlijk ook bloembollenvelden, klompen, Delfts blauw, Goudse kaas, Johan Cruijff en stroopwafels en hagelslag, maar geen beeld zo iconisch als windmolens. Er staan er nog een heleboel in het landschap. Vele hebben inmiddels een monumentenstatus en worden daardoor beschermd. Gelukkig zijn er ook veel te bezoeken en zijn er ook nog genoeg werkende exemplaren.
Het beeld wordt nog indrukwekkender als er veel molens bij elkaar staan maar dat gebeurt niet vaak. In Kinderdijk wel, er staat er maar liefst 19, die ooit zijn gebouwd om de diverse polders in het gebied te bemalen. Gelukkig heeft men bij de bouw van moderne gemalen de molens laten staan.

Sindsdien is het een toeristische trekpleister van jewelste. En sinds het op de werelderfgoedlijst van Unesco staat al helemaal. Busladingen toeristen uit voornamelijk het Verre Oosten worden hier dagelijks uitgespuwd. Maar zo aan het eind van de dag keert de rust weer, de toeristen zijn weg en alleen een eenzame lokale jogger/fietser/hondenbezitter loopt door het oer-Hollandse landschap.

Maar tijdens Verlichtingsweek is het anders: dan gaan tegen zonsondergang de grote spots aan. In 2016 is dit van 5 tot 10 september, tussen 20.30 en 23.00 uur het geval. Dat biedt fotografisch geweldige mogelijkheden dus ik  was hier direct voor te porren ook al is het een stukje rijden. Ik werd op voorhand al gewaarschuwd dat ik niet de enige zou zijn. Het zou zelfs druk worden, want ook hier is de laatste jaren het een uitdaging om niet over de statieven te struikelen. Fotografie heeft blijkbaar alleen maar aan populariteit gewonnen, wat me goed doet. Dat het daardoor op een rondreizend circus lijkt van Posbank (bloeiende heide), naar Kinderdijk (molens met verlichting) naar de Hoge Veluwe (bronst van de edelherten), en zo gaat het door, neem ik voor lief. Overal dezelfde mensen, waardoor het wel iets van een reünie heeft. Jarenlange professionals staan schouder aan schouder met goedwillende amateurs en men gunt elkaar over het algemeen wel wat ruimte, er worden adviezen verstrekt en wat geroddeld ("die nieuwe lens van die-en-die klinkt erg goed, maar ik hou het nog maar even bij de oude").

Tijdens zonsondergang, de verlichting brandt nog niet
Nikon D800E met 24-70mm f/2.8 met LEE filter 0.9ND hard grad
@38mm, f/8, 1/30e sec, ISO 200, uit de hand

Foto gemaakt vanaf dé brug in het gebied. De ondergaande zon links net buiten beeld veroorzaakt wel een fraai lichteffect. De hijskranen in de verte (op de scheepswerven) kunnen natuurlijk weggepoetst worden in Photoshop.

Nikon D800E met 24-70mm f/2.8 met LEE filter 0.9ND hard grad
@70mm, f/8, 1/50e sec, ISO 400, uit de hand

Vanuit dezelfde positie de andere kant uit kijkend worden de molens prachtig in gouden zonlicht gezet. Overigens stond deze rietkraag in werkelijkheid vol met fotografen en die heb ik er toch maar even uitgehaald.

Bovenstaande 2 foto's kunnen ook buiten de Verlichtingsweek gemaakt worden en dan zal het zelfs een stuk rustiger zijn. Maar dan worden de schijnwerpers aangezet en verandert er van alles.

De schijnwerpers gaan aan!
Vanf nu zonder filters, vanaf statief, m.b.v. de zelfontspanner
@24mm, f/8, 2/3e sec, ISO 100

De schijnwerpers worden blijkbaar per molen bedient, want stuk voor stuk gaan ze aan. Op bovenstaande foto is de molen in het midden al verlicht maar de molen erachter niet waardoor het een silhouet wordt wat ik wel leuk vond.
Alleen tijdens de verlichtingsweek is dit type beelden mogelijk. De periode waar de verlichting al aan is en de zonsondergang nog behoorlijk wat kleur in de lucht veroorzaakt is beperkt, dus snel handelen is hier noodzakelijk. Lastig is het dat al die fotografen op dit moment hebben gewacht en tegelijk actief worden. Vervelender is het dat er vanaf dit moment rondvaartbootjes gaan varen. En toeristen die zelf een bootje hebben gehuurd. En dan zijn er nog zwemmers e.d. Allemaal lieden die met hun  activiteiten golven veroorzaken die de reflecties van de molens in het water verpesten. Het mooiste is het als het water spiegelglad is. Tegelijkertijd staan de honderden fotografen midden op het fietspad de ook aanwezige fietsers danig in de weg.

Twee molens met een ophaalbruggetje in silhouet

Heerlijk beeld vind ik dit zelf. Iets verderop gemaakt om het bruggetje mee te kunnen pakken. Laag standpunt zorgt ervoor dat de hijskranen in de verte er nauwelijks opstaan en de rest is Photoshop.

@38mm, f/8, ISO 100, 10 sec.

Naarmate het later wordt verdwijnt alle kleur uit de lucht en de belichtingstijden lopen op. Dit is tijdens het blauwe uur na zonsondergang. Slechts 18 minuten later was het zoveel donkerder geworden dat er steeds meer sterren zichtbaar werden:

@44mm, f/8, ISO 100, 25 seconden

De belichtingen worden langer en langer.

Tenslotte een beeld dat veroorzaakt wordt door het door het beeld varen van de rondvaartboot:

Molens met rondvaartboot

Het was mooi om te zien, een aanrader.

Tot een volgende keer en voor nu bedankt voor het lezen.

Robert van Brug

Pro

Het is een tijdlang stil geweest met nieuwe artikelen op dit blog. Daar was een reden voor en daar ga ik het nu over hebben. Sinds enige tijd ben ik professioneel fotograaf. Een ZZP-er. Wat zijn de redenen hiervoor geweest, wat doe ik precies, is het leuk, is een professional beter, valt er geld met fotografie te verdienen: het komt allemaal voorbij. Het is daarmee ook een heel persoonlijk artikel geworden.

Ik ben de trotse eigenaar van Robert van Brug Fotografie. What's in a name. Na een periode van werkloosheid die mij te lang duurde ben ik buiten de gebaande paden gaan denken. Ondanks een HBO-diploma en bijna 20 jaar relevante ervaring werd het steeds lastiger om aan de bak te komen. Bij de pakken neerzitten is een optie, een andere oplossing zoeken sprak mij meer aan. Verschillende vrienden en kennissen vinden al jaren dat ik werk van mijn hobby moet gaan maken, maar ik heb altijd begrepen dat het geen vetpot is. Maar als de nood hoog genoeg is, dan helpen alle beetjes.

Ik kwam in aanraking met Object&Co. Object&Co biedt professionele services voor makelaars van huizen en bedrijfsonroerend goed. Hierbij moet gedacht worden aan het inmeten (en niet opmeten: jargon) van een pand, 2D en 3D plattegronden, vastgoedfotografie, video's, brochures, etc. Het woordje fotografie triggerde mij. Het komt er op neer dat als een huis in de verkoop komt de desbetreffende makelaar content wil hebben om de woning optimaal te presenteren. Die presentatie gebeurd voornamelijk op Funda. Een presentatie bestaat uit plattegronden, foto's en vaak komt daar video bij. De firma is een franchiseformule, wat betekent dat ik zelfstandig ondernemer ben, maar tegelijkertijd in mijn regio (Eindhoven Noord e.o.) de aangewezen persoon ben om die content te genereren binnen de kaders van de formule.

3D plattegrond a.d.h.v. mijn inmeting gemaakt

Na ampele overwegingen heb ik besloten het te gaan doen. Dit betekende meteen dat ik een aantal nieuwe vaardigheden op moest doen. Zo heb ik moeten leren een huis in te meten, en heb ik de NEN2580-norm moeten doorgronden en vooral hoe die door de NVM e.d. wordt geïnterpreteerd. Ik heb moeten leren hoe een video van een huis gemaakt wordt. Op het gebied van fotografie voelde ik me wel safe: ik ben al jaren bezig om mij zo breed mogelijk te ontwikkelen als fotograaf en deze technische vorm van fotografie zou mij vast goed afgaan. Dacht ik. Toch heb ik een aantal extra zaken onder de knie moeten krijgen en ben ik weken bezig geweest met uitzoeken hoe het allemaal werkt.

Interieurfoto voor op Funda.nl

Bij interieurfoto's is het de kunst de enorme contrasten die er vaak zijn tussen donkere partijen binnen en licht dat door de ramen naar binnen komt te temmen. En dan moet het er ook nog realistisch uitzien, maar wel zo aantrekkelijk mogelijk voor verkoop.

Naast reguliere foto's moeten er regelmatig ook 360-gradenfoto's gemaakt worden. Dit zijn foto's waarin de kijker zich in het middelpunt van de ruimte bevindt en rond kan kijken door de foto te draaien. Dit kan helemaal rond, maar ook naar boven en beneden.

Een 360-graden panoramafoto als deze plat wordt weergegeven

Een andere techniek is hoogtefotografie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een metershoge mast waarop een camera zit bevestigd. Op deze manier wordt een ander perspectief gekregen.

Funda Foto m.b.v. hoogtemast gemaakt

En toen was er nog video. Stilstaande beelden produceren is één ding, bewegende beelden is heel iets anders. Toch is het inmiddels redelijk gemeengoed geworden om een filmpje van 1,5 a 2,5 minuut van een woning te maken.

Om dit allemaal in de vingers te krijgen vergde flink wat tijd. Ook was het noodzakelijk om een aantal zaken aan te schaffen. De al genoemde hoogtemast is er een van, maar ook een fisheye objectief behoort nu tot de standaarduitrusting. En een laser afstandsmeter.

Maar het gaat verder: ik heb geleerd om foto's in batch na te bewerken in Photoshop Lightroom. Ik heb software onder de knie moeten krijgen die nodig is om 360-gradenfoto's te maken. Toen video's ook begonnen te lukken dacht ik dat ik er bijna was, maar ik zat er faliekant naast. Ik was nog maar net begonnen.

Want wat bleek: ik moest ook nog allerhande systemen in de vingers krijgen die nodig zijn om het werk gedaan te krijgen. Procedures doorgronden. Periodiek BTW-aangifte doen bij de belastingdienst. Mijn eigen boekhouding doen. Acquisitie plegen. Netwerken. Kortom: er komen een heleboel zaken bij kijken waar een amateurfotograaf niet mee te maken heeft.

Is een professionele fotograaf beter dan een amateur?
Ja en nee. Een amateur, een fanatiek liefhebber kan veel meer tijd in zijn of haar beelden steken dan de beroeps. Een wildlifefotograaf die een week lang 14 uur per dag in een schuilhut gaat zitten om dat ene unieke shot te maken doet iets wat voor een beroeps bijna niet te doen is. Als reis- en verblijfkosten en de uren van een hele week met één foto(serie) terugverdiend moeten worden, wordt deze onbetaalbaar. En daar zit het verschil: het hoeft niet terugverdiend te worden. Er zijn dan ook niet veel beroeps wildlifefotografen. Ik ken veel begenadigde amateurs die op zeer hoog niveau werken. Maar er van moeten leven is echt anders.
Dan de professional. Die is niet noodzakelijkerwijs beter, maar moet wel dagelijks op hoog niveau presteren anders lopen de klanten weg. Ook is er tijdsdruk: een opdracht moeten binnen een bepaalde tijd afgerond worden. En de druk op de kwaliteit is hoog: met al die niet-professionals moet de beroeps dagelijks laten zien dat hij meerwaarde levert. Met goede beelden, maar ook in vakmanschap, door snel te werken, door consistente kwaliteit te leveren, door ondernemend te zijn. Iedere dag opnieuw.

Was het makkelijk? Nee. Is het leuk: ja. En daar gaat het om. Als iets energie geeft i.p.v. kost, dan is het niet erg als het moeilijk is. Het moeilijkste deel van het leerproces heb ik achter de rug en het voelt fantastisch. Eigen baas en dagelijks bezig zijn met iets dat ik leuk vindt. Wat wil een mens nog meer?

Bedankt voor het lezen, tot een volgende keer.

Robert van Brug Fotografie
Robert van Brug
Tel 06 2530 8671
robert.van.brug@hotmail.com

Duikende IJsvogels fotograferen

Ik heb de afgelopen tijd een paar keer kunnen proberen om duikende ijsvogels vast te leggen. Hiervoor heeft Glenn Vermeersch een mooie opstelling gemaakt in Kalmthout bij zijn zgn. multisoortenhut. Deze hut is tegen betaling een dag te reserveren en er kunnen 2 mensen in, of wel 3 of 4 als niet iedereen tegelijk voor hetzelfde raam (doorkijkspiegel) wil fotograferen, wat een probleem kan worden als er voor een van de ramen iets bijzonders gebeurd.

Uitzicht op de grote vijver vanuit Hut 1, met het aquarium
Nikon D90 met 70-200mm @ 70mm

Op ruim 5 meter van de hut is een aquarium geplaatst waarin een aantal visjes rondzwemmen. De lokaal aanwezige ijsvogels hebben door dat het vangen van vis hier makkelijker is dan in een slootje en dus is het voor hen aantrekkelijk om hier te komen.

Eind September 2015 heb ik samen met Michiel hier een dag doorgebracht. Voor 6 uur 's ochtends van huis, om 7 uur ter plaatse en dan maar wachten op de dingen die komen gaan. Dat was die dag bar weinig, pas rond kwart voor 5 's middags kwam de ijsvogel langs. De natuur laat zich niet dwingen dus dit hoort erbij. We hebben ons in de tussentijd vermaakt met wat Spreeuwen en Waterhoen, verder was er niet veel die dag.

IJsvogel op takje om 17:34u
Nikon D600 met 300mm f/2.8
ISO 800, f/4, 1/200e

De hele dag heb ik klaar gezeten om het duiken in het aquarium vast te leggen maar toen zij (het is een vrouwtje) zich eindelijk vertoonde was het meeste licht al verdwenen. De paar duiken die uitgevoerd werden leverden geen bruikbare actiefoto's op, wel een paar standaardbeelden met de vogel op een takje. Daar was ik ook blij mee, maar het is niet waar ik voor kwam.

Begin 2016 was het zover: tijd voor de herkansing. Zo midden in de winter is er veel minder licht op een dag maar de weersverwachting was redelijk gunstig: bewolking (mooi zacht licht) met opklaringen (meer licht/minder zacht). Weer samen met Michiel, nu gelukkig pas om 8.15u ter plaatse. En hoe anders kan het gaan: nu kwam onze vriendin voor 9u al langs en pakte direct met succes 2 visjes. Helaas was het nu nog te donker voor goede foto's, maar ik had al meer dan vorige keer en mijn geduld werd minder op de proef gesteld.

ISO 3200, f/2.8, 1/250e

ISO 3200 is op moderne camera's steeds beter bruikbaar, maar als ik kritisch naar dit beeld kijk dan mankeert er van alles aan. Het is om te beginnen niet scherp. Dat valt hier minder op, maar als ik dit op 100% bekijk dan zat de scherpstelling er naast. Het scherptedieptegebied bij deze instellingen en afstand tot het onderwerp is slechts 5 cm. Het diafragma dichtknijpen is geen optie omdat de ISO dan nog verder omhoog moet en/of de sluitertijd omlaag, terwijl beide al op het randje zijn. Het was dus wachten op een herkansing bij meer licht. Dat kan even duren, want mevrouw heeft net twee visjes op en voorlopig geen honger.

Gelukkig bleek er voldoende afleiding rond de hut zodat we ons niet hoefden vervelen. Merels, Spreeuwen, Roodborst, Houtduif, Grote Gele Kwikstaart en Koolmees hielden ons bezig.

Waterral

De Waterral die in de buurt van de hut vertoefd vertoonde zich ook aan ons. Het wolkendek was inmiddels opengebroken waardoor het een heel stuk lichter was geworden, zonder dat er keihard licht was, ideaal voor fotografie.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand

Door een 2x teleconverter te gebruiken heb ik mijn 300mm-objectief als een 600mm kunnen inzetten waardoor ik een aantal prachtige plaatjes heb kunnen maken van de IJsvogel op een van de takjes. Het nadeel hiervan is dat ik bij het duiken geen teleconverter wilde gebruiken waardoor ik regelmatig zat te wisselen. Dit heeft me een aantal kansen op actiefoto's gekost.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand

De actie heb ik dan weliswaar niet kunnen vastleggen, ik heb hierdoor wel een paar prachtige beelden van IJsvogel met vis kunnen maken. Ragscherp (zie bijvoorbeeld de druppels op de borst), met prachtige kleuren en geen uitgebeten partijen door het goede licht. De achtergrond is riet in de verte.

Hoe blij ik ook met bovenstaande foto ben, ik wilde toch meer actiebeelden. Dus vanaf dit moment heb ik de teleconverter eraf gehaald, het diafragma verder geopend (tot f/4 om de scherptediepte iets groter te maken) en de sluitertijd aanzienlijk kunnen verkorten.

Landende IJsvogel
ISO 1600, f/4, 1/1600e, 25% crop

Het was me opgevallen dat de IJsvogel af en toe achter in de vijver op een takje ging zitten om na verloop van tijd weer terug te vliegen. Door al scherp te stellen op de tak heb ik met succes geprobeerd om de landing vast te leggen. Vooral de houding ben ik tevreden over.

Uiteindelijk heb ik bij de vangst van het zevende en laatste visje uit het aquarium de beste opnames weten te maken.

De duik van de ijsvogel in 8 foto's
ISO 1600, f/4, 1/1000e
Alle foto's zijn hier ongecropt getoond

Dit zijn alle foto's van de laatste duik in de bak. Met 5,5 beelden per seconde duurt dit nog geen anderhalve seconde. Het is ook zo dat de IJsvogel op de tak bij de bak gaat zitten en dan ieder moment kan duiken, maar het kan ook een kwartier duren. Bij de serie hierboven duurde het een paar minuten waardoor ik het begin van de actie heb gemist. De foto's zijn redelijk scherp en goed van kleur en de beweging is goed bevroren. Het kan beter, met name de scherpte, maar niet heel veel.

Detail van de zevende foto uit de reeks

Tenslotte heb ik de actiefoto's nog in één foto samengebracht, iets wat in Photoshop vrij snel te doen is:

Reeks duikbeelden samengevoegd tot 1 beeld

Ik heb 3 foto's in bovenstaande samenstelling weggelaten omdat zij te veel overlapten met andere foto's. Dit resultaat ben ik erg blij mee.

Het zit in mij om altijd op zoek te gaan naar verbeteringen. Wat zijn de de mogelijkheden om met betere opnamen thuis te komen? Een aantal dingen:

• Ik had de camera met objectief op een laag statief vlak voor het raam staan. Op deze afstand is net niet het hele aquarium in beeld, op de foto boven mist een stukje rechts. Dit is op te lossen door net iets meer afstand te nemen. Dit heeft mij een paar mogelijkheden gekost waarbij de vogel in het rechterdeel van het aquarium dook. Of de vis moet worden verzocht niet in de hoeken te komen, dat kan ook.
• Mijn Nikon D600 haalt 5,5 beelden per seconde. Dat is redelijk, maar bij dit type fotografie is een hogere snelheid gelijk aan meer kansen. De zojuist aangekondigde maar voor mij onbereikbare D5 of één van de voorgangers (D3, D4) is ideaal voor dit werk. Of een tegenhanger van een ander merk.
• Een serieuze overweging zou een cropcamera met hoge snelheid zijn, zoals de eveneens net aangekondigde Nikon D500 of de Canon 7D mk II. 10 beelden per seconde geeft meer kansen. Bijkomend voordeel is dat door de cropsensor de scherptediepte waarmee gewerkt kan worden groter is. Als 300mm op een full frame camera het juiste beeld oplevert is 200mm op een crop camera voldoende. Voor mij zou dat een 70-200mm objectief betekenen. En dan de D600 ernaast houden met de grote lens met teleconverter om detailopnamen te kunnen maken, wat een luxe!
• Een grotere scherptediepte kan ook bereikt worden door het aquarium wat dichterbij te plaatsen. Dit gaat momenteel nog niet, daarvoor zouden aanpassingen gemaakt dienen te worden, maar het zou helpen.
• Het aquarium stond niet waterpas. Hierdoor moet er rekening gehouden worden met de rand van de bak en met de waterspiegel. Het zou fijn zijn als die twee samenvallen.

Al met al was de tweede dag met de IJsvogel zeer bevredigend. Heerlijk om dit van dichtbij te kunnen meemaken.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug

Urbex: fotografie van verlaten locaties

Eind december 2015 werd ik samen met Roberto door Anita uitgenodigd om mee te gaan een dagje urbexen. Urbex, afkorting voor Urban Exploration, is het bezoeken van verlaten locaties. En natuurlijk moeten daar dan foto's gemaakt worden.

Binnen de fotografie is het een aparte tak van sport omdat een aantal zaken echt anders zijn:

• De locaties die bezocht worden zijn weliswaar verlaten, maar dat wil niet zeggen dat het toegestaan is om het te betreden. Feitelijk is het inbreken. Niet met het doel iets te stelen of kapot te maken, maar wel degelijk verboden. Dit maakt het spannend en het is dan ook mogelijk dat een eigenaar/toezichthouder je wegstuurt. Het zou kunnen uitmonden in een boete of een arrestatie. Er zijn ook verlaten militaire locaties die nog wel bewaakt worden, hier is het risico hoger.
• Grootste uitdaging is om geschikte locaties te vinden. Het is binnen de urbex-gemeenschap de gewoonte om locaties uit te wisselen (d.m.v. coördinaten), maar buiten deze gemeenschap houdt men de kaken stijf op elkaar. Zonder introductie is het vrijwel ondoenlijk om hier aan te beginnen. 
• De locaties zijn vaak lastig toegankelijk. Deel van de uitdaging is om er binnen te geraken. Ook verlaten locaties zijn afgesloten, dus er dient gezocht te worden naar dat ene raam dat openstaat, of een deur. Het kan zijn dat er over een hek of muur geklommen moet worden.
• Eenmaal binnen is het de bedoeling om niets te veranderen, kapot te maken of mee te nemen. De mooiste locaties zijn die welke lang geleden in allerijl verlaten zijn en die zich nog steeds in die staat bevinden. Alleen dan met stof en vuil van al die tijd. Zelf vies worden is zo goed als gegarandeerd. Helaas zijn er altijd mensen die zich hier niet aan houden. Dat kunnen fotografen zijn die de ongeschreven regel niet begrepen hebben, maar ook inbrekers die het bankstel goed konden gebruiken. Of jongeren die een feestje willen, met lege flessen e.d. tot gevolg. Of daklozen voor wie een verlaten locatie een dak boven het hoofd betekent. Of vandalen die zich met graffiti willen uitleven op een interieur en alles kort en klein willen slaan.
• Het is niet zonder risico. De locaties kunnen letterlijk op instorten staan. Ik heb nu al een aantal gevallen van compleet doorgerotte vloeren en ingestorte plafonds gezien. Belangrijkste regel is dan ook om dit nooit alleen te doen, maar altijd met minstens één iemand samen. En vertel een achterblijver waar je heen zult gaan en hoe laat je je zult melden. 
• Er zijn op de locaties geen werkende voorzieningen. Gas, water en elektriciteit zijn afgesloten en ramen zijn mogelijk dichtgetimmerd. Locaties kunnen om die reden dan ook extreem donker zijn, zelfs midden overdag. Neem hiervoor een zaklamp (en een reservebatterij) mee.
• Een telefoon is ten zeerste aan te raden. Het is een middel om hulp mee in te roepen, er zit meestal GPS en een zaklampje op. Dat kan allemaal van pas komen. Zorg dat de batterij goed opgeladen is aan het begin van het avontuur.
• In Nederland is deze vorm van fotografie nauwelijks te beoefenen. Verlaten locaties worden gesloopt of vinden snel een nieuwe bestemming. En als zij verlaten zijn dan is er niets achtergebleven. In België ligt dit heel anders. Hoe dit zo kan verschillen is mij niet duidelijk. Ook Duitsland biedt legio mogelijkheden.

En hier dan wat resultaten van mijn eerste urbex-avontuur.

Charbonnage du Renard: 

Een loods met daaronder nog een kelder. Veel auto's. Aanzienlijk gevandaliseerd (ruiten ingeslagen, graffiti). Kelder is pikdonker, hier is kunstlicht nodig om foto's te kunnen maken.

Oude Ford, combinatie van flitser (in het interieur) en LED-lamp via het plafond.

Maison Petit Simon

een woonhuis. De kalender uit 1997 doet vermoeden dat het al 18 jaar leegstaat. Klein, weinig te zien, maar wel nog in de oorspronkelijke staat. 

de keuken

de bijzonder lelijke kalender uit 1997

Woonkamer (vanuit de keuken gezien). Let op de verrotte vloer.

Lost Lancia

En op de derde locatie ging het mis. Bij dit verlaten kasteel staan wat oude auto's weg te roesten, waaronder een Lancia. Wij werden weggestuurd door een buitengewoon chagrijnige man. Het kan natuurlijk dat hij drie keer per dag mensen op zijn terrein ziet lopen, daar zou ik ook niet vrolijker van worden. Wij zijn direct gegaan, jammer want het zag er veelbelovend uit, maar dit risico hoort erbij.

Agnes Dei

Een kerk met bijbehorend verpleeghuis. Helaas is hier veel graffiti aanwezig en in het verpleeghuis heeft een brand gewoed, maar bijvoorbeeld het glas in lood is nog volledig intact. 

Foto vanaf het koor gemaakt. Jammer dat de kerkbanken weg zijn en van de graffiti, maar dit heeft ook wel wat.

Deel van de verpleegafdeling, aangetast door brand en water. 

Gare Hombourg

Dit is geen echte Urbex-locatie omdat het gewoon toegankelijk is. Nergens hekken, muren of wat voor obstakels dan ook. Het stationsgebouw is als restaurant nog in gebruik. Op het spoor achter het station staan talloze treinstellen en locomotieven weg te roesten. De meeste zijn afgesloten. Veel wagons liggen vol met allerhande troep.

Het stationsgebouw

Chateau Soralea

Als laatste hebben wij dit enorme landhuis aangedaan. Buiten was echter al zichtbaar dat het gebouw zich in slechte staat bevindt. Een plafond is ingestort, veel hout is verrot en er zitten enorme gaten in het dak. Uitkijken dus.

Hoektoren van het kasteel.
Doordat alle tussenliggende vloeren verdwenen zijn is hier het dak zichtbaar vanaf de begane grond.

De natuur neemt het langzaam weer over

Bijschrift toevoegen

Hier zijn de 3 (hoge) etages in een oogopslag zichtbaar.

In een volgende artikel ga ik dieper in op te gebruiken technieken en apparatuur. Daarnaast zal ik een paar dingen vertellen over de nabewerking.

Bedankt weer voor het lezen.

Robert van Brug