zondag 2 oktober 2016

GoPro Karma versus DJI Mavic Pro

Recentelijk zijn kort na elkaar 2 interessante producten gelanceerd:

  1. GoPro Karma. Een drone en handheld stabilizer in één. Werkt naadloos samen met de eigen actiecamera's Hero4 en de tegelijkertijd geintroduceerde Hero5 Black.
  2. DJI Mavic Pro. Een ultracompacte drone van leidend merk DJI.
In dit artikel een kort vergelijk tussen de twee. Ik vermeld daarbij dat ik met geen van beide heb gevlogen en dat maar heel weinig mensen echt in de praktijk dit hebben kunnen testen. Onderstaande is gebaseerd op websites, tests door anderen (o.a. Casey Neistat en Digital Rev) en het lezen van commentaren van anderen. Natuurlijk zullen de producten zich in de praktijk uiteindelijk moeten bewijzen.



DJI Mavic Pro
GoPro Karma
drone
Prijs
Ca. €1200
Ca. €900
Camera inbegrepen
Ja
Nee
(GoPro Hero5 kost €429)
Handheld stabilizer inbegrepen
Nee
(DJI Osmo kost ca. €650)
Ja
(Karma Grip)
Prijs inclusief camera en stabilizer
€1850
€1329
Gewicht
<1kg (734 gram)
>1kg (1006 gram)
Type drone volgens wetgeving NL
Micro
Mini
Afmeting (opgevouwen)
Zeer compact
83 x 83 x 198 mm
Redelijk compact
90 x 224 x 365
Obstakel ontwijking
Ja
Nee
Vliegeigenschappen
Onbekend
Onbekend
camera
Beeldkwaliteit camera
Onbekend
Onbekend
Lineair beeld
Ja
Via softwarematige correctie
Verschillende beeldhoeken mogelijk
Nee
(wel met Osmo+: €750)
Ja
(Wide/Normal/Narrow)
RAW opname mogelijk
Nee
(Osmo wel)
Ja (alleen foto)

Dit overzicht beperkt zich tot de verschillen tussen de twee aanbiedingen. En waar beide fabrikanten om het hardst riepen een erg compacte maar kwalitatief hoogwaardige drone te hebben gemaakt, zijn er veel verschillen:
  • Een eerste belangrijk verschil is dat de Mavic een vaste camera heeft. De Karma heeft er geen. Er moet nog een GoPro Hero5 bijgekocht worden. Of het moet toevallig zo zijn dat er nog een Hero4 ergens in de kast ligt want die past ook op de Karma. 
  • Dan de stabilizer. Karma is niet alleen een drone, maar, zoals GoPro zelf ook meldt, een systeem. De stabilizer, hier Karma Grip geheten, is inbegrepen. Deze heb ik op Photokina vastgehouden en lijkt het goed te doen. Niet iedereen zal op een stabilizer zitten te wachten, maar voor prettig kijkende beelden is het onmisbaar.
  • Op vergelijkbare basis is het prijsverschil rond de €500, in het voordeel van GoPro. Het zal niet toevallig zijn dat er bij DJI voor dat geld 2 camera's gekocht worden en bij GoPro maar 1.
  • Dan zijn er nog andere verschillen: de Hero5Black van GoPro is een actiecamera. Waterdicht en schokbestendig. Als dat belangrijk is, dan is de keuze weer wat makkelijker.
  • Gewicht en formaat. Compactheid is plotseling, voor het eerst, een belangrijk punt. De Phantom-serie van DJI is prima, maar best groot. Daar heeft nooit iemand over geklaagd. De nog grotere Inspires waren ook logisch. Toen kwam GoPro met iets dat significant kleiner is: Karma. En een week later is daar Mavic Pro: nog een stukje lichter (later meer hierover) maar vooral 6 x zo klein. Voor het eerst is het mogelijk om te gaan hiken of wat dan ook en een drone eenvoudig mee te nemen. Top gedaan DJI!
  • Dan het gewicht: de Karma is 1006 gram (alleen de drone). Dat is te zwaar. Onder de 1kg is er namelijk geen ROC-light nodig om beroepsmatig te vliegen en dat scheelt weer een boel geld en tijd.
  • De drone van DJI heeft alle DJI goodies zoals obstacle avoidance en nu ook precision landing. Maakt niet eens uit wat het allemaal is: hij kan meer en is beter. Heeft meer bereik, batterijen gaan langer mee, alles is beter. Maar let op: Karma is niet slecht, alleen niet net zo goed.
  • Dan door naar de camera, een vergelijking tussen de Hero5 en de ingebouwde camera van de Mavic. DJI heeft bewezen prima beelden vanuit de lucht met zijn camera's te kunnen leveren. Daarnaast om ook Karma Grip mee te nemen in de vergelijking moet de Osmo van DJI meegenomen worden in het vergelijk. En die is top. Met een geweldige X3-kop die prima kwaliteit levert. Toch heeft GoPro een paar pluspunten,  nl. de instelbare beeldhoek en vanuit de lucht ook in RAW foto's kunnen maken. Los daarvan verwacht ik dat DJI toch beter is. 
Conclusie: de strijd tussen DJI en GoPro is goed voor de consument. Ze stuwen elkaar naar grote hoogte door steeds verdergaande vernieuwing. Welk product beter is hangt af van de toepassing, het budget en of er toevallig al een Osmo of Hero4 aanwezig is. 
En dan nog: dit is allemaal gebaseerd op specificaties en testen door anderen. Mogelijk verandert de praktijk hier nog iets aan.
Maar het is mooi om te zien, er gebeurd veel in korte tijd, ik ga het volgen.

Tot een volgende keer!

Robert van Brug









































maandag 26 september 2016

Photokina 2016

Voor de eerste keer in mijn leven ben ik naar photokina geweest. Deze handelsbeurs op het gebied van fotografie en film is de grootste ter wereld met bezoekersaantallen rond de 160.000 mensen.
Het wordt tweejaarlijks gehouden in de koelnmesse. Vanuit mijn woonplaats Eindhoven is dat goed te doen, net iets verder weg dan Amsterdam.

Koelnmesse (noordingang)
Het is een beurs voor professionals. Fabrikanten, importeurs en professionals kunnen elkaar hier ontmoeten. Producten worden vaak net voor of tijdens photokina aangekondigd en vervolgens zijn deze dan ook voor het eerst hier te bewonderen en vaak ook uit te proberen. Ook dit jaar waren er weer een aantal belangrijke introducties te noteren. De pers, zowel schrijvend als filmend, maar ook bloggers en vloggers zijn massaal aanwezig om verslag te doen van het gebeuren. Op de stands van de grote merken is het een komen en gaan van filmploegen in alle vormen en maten.
Een belangrijk doel voor veel bezoekers is het leggen van nieuwe contacten en vernieuwen van bestaande. Netwerken dus.

Naast alle professionals komen vanuit noordwest Europa ook veel enthousiastelingen op de beurs af om serieus onderzoek te doen voor een aanstaande aanschaf om gewoon om te spelen met de nieuwste gadgets.

GoPro Karma
Op voorhand was ik erg geïnteresseerd geraakt in de Karma van GoPro. Dit is een geïntegreerde oplossing van handheld stabilizer én drone in één. En dat ook nog eens op een interessant prijspunt. Ik had alleen de aankondiging/product launch van GoPro gezien maar dit gaf de kans om het product zelf vast te houden. Meer details hierover in dit blog.

Een beurs voegt wel degelijk iets toe ten opzicht van alleen een filmpje. Ik heb met een productspecialist van GoPro zeker 20 minuten kunnen praten en al mijn vragen werden beantwoord. Zo weet ik nu dat er met toekomstige generaties rekening is gehouden in het ontwerp. En dat mijn eigen Hero4 precies even bruikbaar is als de Hero5. En hoe de beeldstabilisatie in Hero5 werkt. En zo voort.

Canon 5D mark IV
Ook al werk ik niet met Canon, als de marktleider zo'n belangrijke introductie doet dan wil ik daar best even naar kijken. Onmogelijk om goed te testen in korte tijd, maar ik had een paar lege geheugenkaartjes meegenomen zodat ik wat kon uitproberen. Ik moet zeggen dat dit erg goed aanvoelde en dat de paar foto's die ik had gemaakt er wel erg goed uitzagen.

Yuneec Breeze
Dit vond ik ook wel een leuk dingetje: de Yuneec Breeze. Een juist erg kleine, compacte en lichte drone die wel indrukwekkende beelden aflevert. Weegt slechts 385 gram, maar is voorzien van 4K-camera voor film en 13MP voor foto's. Het ziet er allemaal wat goedkoop en plastic uit, maar het lijkt te werken. En met opties als selfie, orbit, journey en follow-me is het behoorlijk compleet.
Door het lage gewicht is er geen ROC-light nodig, dus minder administratieve rompslomp.
Prijs €499.

Testing KeyMission360 footage
Gelukkig is alles draadloos tegenwoordig ;-)
Nikon heeft 15 jaar ná GoPro ook de actiecamera marktbetreden, met 3 producten tegelijk. Deze KeyMission familie bestaat uit modellen 80, 170 en 360, wat refereert aan de beeldhoek. De 80 is redelijk normaal, 170 is extreme groothoek en 360 is rondom. Deze laatste was ik het meest in geïnteresseerd omdat het mogelijk een zakelijk bruikbare oplossing is om snel en goed sferische panoramafoto's te maken. Mijn ervaringen tot nu toe zijn echter niet positief:

  • het voelt goedkoop aan en zo ziet het er ook wel uit.
  • de VR-demonstratie (zie foto hierboven) bestond uit slechte beelden: echt niets was scherp. 
  • Ik heb geprobeerd zelf wat 360-graden video op te nemen op de stand en dat is gelukt, maar ik kan het niet goed afspelen.
  • De app van Nikon om het apparaat te bedienen is nog niet beschikbaar. 
  • Foto's in 360-graden zijn niet gelukt. Jammer, want daar ging het nou juist om. 
Nikon had verder weinig nieuws. Wel de D5 en de D500, maar die kende ik al. En de 105mm f/1.4 was er. Enorm bakbeest van een lens, waar prachtige resultaten mee behaald kunnen worden met een fijne scherpte, ook aan de rand, ook vol open en natuurlijk boterzachte bokeh. Maar wel erg duur: €2499.

Een volgende gadget die ik wel wilde bekijken was Exolens. Dit is een opzetlens voor de iPhone, gemaakt door Zeiss. Nou is Zeiss een topmerk die waanzinnig goed glas maakt, dus maar eens praten. Er zijn 3 modellen: 1 voor groothoek, 1 telelens en een macro. Het leek redelijk goed te werken, in ieder geval veel beter dan de setjes van een paar euro die her en der verkrijgbaar zijn. Een paar nadelen kan ik wel bedenken:
  • Alleen voor iPhone. De duidelijk uit de USA afkomstige dame bij deze stand snapte niet dat iedereen in "Europe" maar bleef vragen naar andere merken. Nou, misschien omdat Apple in aantallen toestellen gemeten ~10% marktaandeel heeft. 90% v/d markt wordt dus genegeerd.
  • Een opzetlens werkt goed, maar het resultaat wordt nooit beter dan de lens die al in de smartphone zit. Toegegeven: die zijn wel steeds beter, maar Zeiss-glas ervoor wordt het resultaat dus niet beter van. 
Voorgrond: Sigma 500mm f/4
Op de achtergrond het beest: Sigma 200-500mm f/2.8
Dit product geef ik zeker kans de komende jaren, mits de beeldkwaliteit goed is: de Sigma 500mm f/4 DG OS HSM. Sigma doet als voormalig B-merk weer een stapje om dat label kwijt te raken. Dit lijkt een prima objectief voor de fanatiek vogelaar/fotograaf. En voor €6499 is hij veel betaalbaarder dan de concurrent van Nikon (€10999) of Canon (€9799). Supertelelenzen van de grote jongens dreigen onbetaalbaar te worden en Sigma met Tamron grijpen die kans. Ook met andere objectieven trouwens, wat Sigma introduceert tegelijkertijd ook nog de 85mm f/1.4 ART en de 12-24mm f/4 ART. Prijzen nog onbekend, maar interessant is het zeker.

Op de Carl Zeiss stand heb ik nog even kunnen spelen met een Zeiss ZF.2 Otus 85mm f/1.4. Deze kost momenteel €4059, en dat voor 1 lensje. Zonder autofocus! 
Selfie-time!
Het stuk glas is indrukwekkend groot en zwaar. Bediening voelt geweldig: een erg lange slag voor zeer nauwkeurig handmatig scherpstellen. Dus ik wil een geheugenkaartje in de camera stopppen, kan dat niet, dichtgelijmd. Geen idee waarom, maar je mag er niet mee testen blijkbaar. 

#GoProBlackPanther
Dit soort dingen zijn nutteloos maar wel leuk als eyecatcher. Vooral als zo'n merk in staat is om zichzelf niet al te serieus te nemen door de nieuwe Hero5 camera op een speelgoedvariant te plakken op de stand:

model bij Panasonic Lumix stand

Wat ook altijd veel, voornamelijk mannelijke, aandacht trekt zijn modellen. Een aantal stands biedt een podium waar regelmatig een model op verschijnt zodat de nieuwe speeltjes ook ergens op getest kunnen worden. Er waren er niet heel veel en het werd nergens platvloers gelukkig.

Verder stonden er nog ontelbare leveranciers van accessoires. Of het nou statieven, tassen, geheugenkaarten, balhoofden, software en nog heel veel andere zaken, zoals diverse exposities. Het gaat veel te ver om alles te beschrijven. Als alles bekeken moet worden dan is voor photokina een week nodig. In een halve dag is mogelijk om heel veel te zien.

Alle foto's in dit artikel zijn gemaakt met mijn Samsung Galaxy S6 smartphone.

Bedankt voor het lezen en tot de volgende keer,

Robert van Brug

vrijdag 23 september 2016

GoPro Hero5, Karma en Karma Grip

Tijdens mijn bezoek aan Photokina 2016 was ik o.a. nieuwsgierig naar de net aangekondigde GoPro Hero5 actiecamera. De redenen voor mijn interesse zijn als volgt:

  • Sinds enige maanden gebruik ik zelf een Hero4 Black camera. Zakelijk zet ik dit in bij vastgoedfotografie. Ik maak vanuit de lucht video-opnamen d.m.v. een drone (type Solo van 3DR) waar de GoPro onderaan hangt en op de grond monteer ik de GoPro op een gimbal van Lanparte. Dit bevalt op zich goed, maar er is wel ruimte voor verbetering. Gaat de GoPro Hero5Black die verbetering leveren?
  • Belangrijker: vanaf deze generatie GoPro is er een naadloze integratie met een eigen handheld stabilized gimbal (klinkt toch beter dan 'hand-vastgehouden gestabiliseerde schommelkop'). 
  • Meest belangrijk: Karma. De naam die GoPro aan zijn eigen drone heeft gegeven. 
  • Daarnaast beschikt de camera zelf natuurlijk over een aantal specificaties die nieuw of zelfs vernieuwend zijn. 
De nieuwe GoPro Hero5Black

En met dat laatste begint het gezeur. Ik heb een aantal zure commentaren gelezen waarin dit product genadeloos de grond wordt ingeschreven. De meest genoemde kritiek is als volgt samen te vatten:
  • Het product is niet vernieuwend: de maximale resolutie voor film is nog steeds 4K@30fps en voor foto nog steeds 12MP. Feitelijk is dat juist: technisch is er geen verandering t.o.v. de Hero4.
  • De sensor die GoPro heeft gebruikt is dezelfde als in de Hero4Black die inmiddels 2 jaar oud is. Dat is opmerkelijk en de kritiek terecht. Er wordt zo geen gebruik gemaakt van de ontwikkelingen in de halfgeleiderindustrie. Betere ruisprestaties, hoger dynamisch bereik en hogere resolutie wordt de GoPro-gebruiker onthouden.
  • De prijs, altijd de prijs. Hero5Black wordt even duur als Hero4Black: adviesprijs €429 incl. BTW. En dat terwijl concurrenten (Sony, Rollei en nog een paar handenvol andere) op lagere prijspunten een concurrerend aanbod leveren en Nikon die als A-merk in camera's nu ook de actiecamera-markt betreed.
Ik zal proberen het ongelijk van de criticasters te verwoorden. Er is door GoPro naar mijn onbescheiden mening namelijk een grote stap voorwaarts gezet:
  • De camera is nu waterdicht van zichzelf. een wat onhandige additionele behuizing is niet langer nodig. Tot slechts 10 meter diepte, maar dat is bijna altijd voldoende. Dit betekent ook dat we minder voorzichtig met de camera hoeven om te gaan bij allerlei neerslag en spatwater. Kanoënd de Niagara-watervallen af is voor de camera geen probleem.
  • Hero5 is nu in staat om in RAW foto's te leveren. Perfect. Hoewel ik vermoed dat de gemiddelde adrenalinejunkie hier niet op zit te wachten geldt dat voor fotografen zeker wel. En soms is dat dezelfde persoon.
  • Beeldstabilisatie is nu ingebouwd. Dat was een belangrijke tekortkoming. O.a. Sony scoorde hier al beter, maar die achterstand is grotendeels ingelopen. Het systeem werkt weliswaar softwarematig maar het is zeker vooruitgang. Wat er feitelijk gebeurd is dat de camera filmt in 4K-mode, daar een algoritme overheen gooit en tenslotte een 1080P-beeld (in dus een kwart van de resolutie) aflevert, maar dan wel met een heleboel schokken minder. Prettig voor de kijkers die een mountainbiker een berg af zien denderen, gefilmd vanaf het stuur van de fiets.
  • Geluidskwaliteit is sterk verbeterd. De nieuwe camera heeft 3 microfoons i.p.v. 1 en gaat op slimme wijze te werk om het beste geluidssignaal te gebruiken. O.a. bij sterke wind of hoge snelheden zal dit veel uitmaken. Hierbij komt dat het geluid nu in de regen ook opgenomen kan worden wat voorheen door de extra behuizing een probleem was.  
  • Voicecontrol ("GoPro take Photo") is toegevoegd. Ik heb dit op de beursvloer van Photokina mogen testen, met honderden mensen om me heen werkte het foutloos. 
  • Het was al mogelijk om de beeldhoek in te stellen op Wide, Medium en Narrow. Nu is daar Lineair aan toegevoegd, een optie waarbij softwarematig de lensvervorming wordt verwijderd. Natuurlijk kan dat ook achteraf, maar nu hoeft dat niet meer, dat is nog beter.
  • GPS is toegevoegd, waardoor de locatie aan de content wordt toegevoegd.
  • HDR is nu een optie voor fotografie. GoPro noemt het WDR: Wide Dynamic Range. Er moet gezegd dat er geen bracket van bijvoorbeeld 3 of 5 opnamen gemaakt wordt. GoPro maakt 1 opname en optimaliseert die. Met RAW-beelden kan dat op zich natuurlijk ook.  De reden voor 1 opname is dat de tijd tussen een paar opvolgende opnamen bij actiebeelden ongewenst is.
  • USB-C aansluiting i.p.v. Mini-USB. 
  • Scherm op de achterzijde. Het 2-inch touchscreen maakt het makkelijker om ook zonder smartphone de camera te bedienen. 
    het scherm op de achterzijde
  • De software. GoProplus biedt de mogelijkheid om automatisch alle content in de cloud te uploaden (via WiFi) en daar te bewerken. Dit kan een belangrijk pluspunt zijn, maar het is niet gratis.
  • Voor al die mensen die de camera wat aan de dure kant vinden: voor €100 minder is er de Hero5Session. Deze is bijna even goed en compleet, maar alleen goed te bedienen d.m.v. een smartphone. Nog steeds te duur? Voor nog €100 minder is er de HeroSession. Die ziet er hetzelfde uit maar heeft iets minder opties.
    GoPro Hero 5 Session
Wat nog het vermelden waard is, is dat GoPro als bedrijf al 15 jaar bezig is om een goede ervaring te bieden. Om avonturen eenvoudig te kunnen vastleggen en te kunnen delen met vrienden. Daar is het bedrijf groot mee geworden en dat snappen ze als geen ander. Er is inmiddels een hele industrie omheen gegroeid. Allerhande leveranciers van accessoires (skihelmen met GoPro bevestiging bijvoorbeeld) ontlenen hun bestaansrecht uitsluitend aan het meeliften op het succes van GoPro. Dealers, on- en offline, vinden het prettig dat GoPro in staat is om de prijzen relatief stabiel te houden en daarmee de marges intact. Zij hebben geen belang bij een prijzenoorlog, lagere kassa-aanslag en teruglopende marges. Dit in tegenstelling tot consumenten, maar die profiteren weer van een stabiele ontwikkeling, service, verkrijgbaarheid. Kortom: GoPro is een vaste waarde geworden.

Tot zover de camera. De Hero 5 is vooral een makkelijker te gebruiken en meer complete oplossing dan zijn voorganger. Een heleboel kleine verbeteringen samen betekenen een grote stap voorwaarts. Toch is dit een evolutie en geen revolutie. De echte verrassing zit in Karma:

GoPro Karma met Hero 5 Black camera
Karma is volgens GoPro meer dan een drone, het is een platform. Dezelfde camera die gebruikt wordt op het stuur van een fiets, kan aan een drone gehangen worden. De drone blinkt uit in gebruiksvriendelijkheid en compactheid. Compact doordat het landingsgestel en de rotorarmen inklapbaar zijn. Het hele beestje past prima in een bijgeleverde rugzak van beperkte afmetingen.
De gimbal die hierin gebruikt wordt om de camera netjes horizontaal te houden onafhankelijk van de bewegingen van de drone kan ook op een stick gemonteerd worden en dan is het Karma Grip:
GoPro Karma Grip
Dit lijkt sprekend op Osmo van DJI. Hopelijk is de beeldkwaliteit op hetzelfde niveau. Wat echter nieuw is, is dat Osmo een geweldige filmoplossing biedt, maar niet naadloos uitwisselbaar is met een drone, zelfs niet met de Phantoms van DJI, deze hebben allemaal een vaste camera. De Osmo-camera kan wel op een drone, maar alleen op de Inspire van DJI, verkrijgbaar vanaf €5000,=.
Karma, bestaande uit drone en grip, is verkrijgbaar voor €799. Voor €300 kan daar een Hero5 camera bij worden gekocht in een mooie bundel. Mocht er toevallig een Hero 4 Black of Silver al aanwezig zijn: deze kunnen ook worden gebruikt. 
Dit lijkt dus een rechtstreekse aanval op DJI te zijn. Maar over een paar dagen introduceert DJI zijn Mavic. Nu al is dankzij gelekte foto's op social media duidelijk dat dit een opvouwbare drone is. Veel meer is nog niet duidelijk op dit moment en de prijs al helemaal niet, maar interessant is het wel. De consument is zeker gebaat bij dit gevecht.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug


vrijdag 9 september 2016

Gekkenhuis in Kinderdijk

Denkend aan Holland zie ik windmolens. Natuurlijk ook bloembollenvelden, klompen, Delfts blauw, Goudse kaas, Johan Cruijff en stroopwafels en hagelslag, maar geen beeld zo iconisch als windmolens. Er staan er nog een heleboel in het landschap. Vele hebben inmiddels een monumentenstatus en worden daardoor beschermd. Gelukkig zijn er ook veel te bezoeken en zijn er ook nog genoeg werkende exemplaren.
Het beeld wordt nog indrukwekkender als er veel molens bij elkaar staan maar dat gebeurt niet vaak. In Kinderdijk wel, er staat er maar liefst 19, die ooit zijn gebouwd om de diverse polders in het gebied te bemalen. Gelukkig heeft men bij de bouw van moderne gemalen de molens laten staan.

Sindsdien is het een toeristische trekpleister van jewelste. En sinds het op de werelderfgoedlijst van Unesco staat al helemaal. Busladingen toeristen uit voornamelijk het Verre Oosten worden hier dagelijks uitgespuwd. Maar zo aan het eind van de dag keert de rust weer, de toeristen zijn weg en alleen een eenzame lokale jogger/fietser/hondenbezitter loopt door het oer-Hollandse landschap.

Maar tijdens Verlichtingsweek is het anders: dan gaan tegen zonsondergang de grote spots aan. In 2016 is dit van 5 tot 10 september, tussen 20.30 en 23.00 uur het geval. Dat biedt fotografisch geweldige mogelijkheden dus ik  was hier direct voor te porren ook al is het een stukje rijden. Ik werd op voorhand al gewaarschuwd dat ik niet de enige zou zijn. Het zou zelfs druk worden, want ook hier is de laatste jaren het een uitdaging om niet over de statieven te struikelen. Fotografie heeft blijkbaar alleen maar aan populariteit gewonnen, wat me goed doet. Dat het daardoor op een rondreizend circus lijkt van Posbank (bloeiende heide), naar Kinderdijk (molens met verlichting) naar de Hoge Veluwe (bronst van de edelherten), en zo gaat het door, neem ik voor lief. Overal dezelfde mensen, waardoor het wel iets van een reünie heeft. Jarenlange professionals staan schouder aan schouder met goedwillende amateurs en men gunt elkaar over het algemeen wel wat ruimte, er worden adviezen verstrekt en wat geroddeld ("die nieuwe lens van die-en-die klinkt erg goed, maar ik hou het nog maar even bij de oude").

Tijdens zonsondergang, de verlichting brandt nog niet
Nikon D800E met 24-70mm f/2.8 met LEE filter 0.9ND hard grad
@38mm, f/8, 1/30e sec, ISO 200, uit de hand

Foto gemaakt vanaf dé brug in het gebied. De ondergaande zon links net buiten beeld veroorzaakt wel een fraai lichteffect. De hijskranen in de verte (op de scheepswerven) kunnen natuurlijk weggepoetst worden in Photoshop.

Nikon D800E met 24-70mm f/2.8 met LEE filter 0.9ND hard grad
@70mm, f/8, 1/50e sec, ISO 400, uit de hand
Vanuit dezelfde positie de andere kant uit kijkend worden de molens prachtig in gouden zonlicht gezet. Overigens stond deze rietkraag in werkelijkheid vol met fotografen en die heb ik er toch maar even uitgehaald.

Bovenstaande 2 foto's kunnen ook buiten de Verlichtingsweek gemaakt worden en dan zal het zelfs een stuk rustiger zijn. Maar dan worden de schijnwerpers aangezet en verandert er van alles.

De schijnwerpers gaan aan!
Vanf nu zonder filters, vanaf statief, m.b.v. de zelfontspanner
@24mm, f/8, 2/3e sec, ISO 100

De schijnwerpers worden blijkbaar per molen bedient, want stuk voor stuk gaan ze aan. Op bovenstaande foto is de molen in het midden al verlicht maar de molen erachter niet waardoor het een silhouet wordt wat ik wel leuk vond.
Alleen tijdens de verlichtingsweek is dit type beelden mogelijk. De periode waar de verlichting al aan is en de zonsondergang nog behoorlijk wat kleur in de lucht veroorzaakt is beperkt, dus snel handelen is hier noodzakelijk. Lastig is het dat al die fotografen op dit moment hebben gewacht en tegelijk actief worden. Vervelender is het dat er vanaf dit moment rondvaartbootjes gaan varen. En toeristen die zelf een bootje hebben gehuurd. En dan zijn er nog zwemmers e.d. Allemaal lieden die met hun  activiteiten golven veroorzaken die de reflecties van de molens in het water verpesten. Het mooiste is het als het water spiegelglad is. Tegelijkertijd staan de honderden fotografen midden op het fietspad de ook aanwezige fietsers danig in de weg.

Twee molens met een ophaalbruggetje in silhouet
Heerlijk beeld vind ik dit zelf. Iets verderop gemaakt om het bruggetje mee te kunnen pakken. Laag standpunt zorgt ervoor dat de hijskranen in de verte er nauwelijks opstaan en de rest is Photoshop.

@38mm, f/8, ISO 100, 10 sec.
Naarmate het later wordt verdwijnt alle kleur uit de lucht en de belichtingstijden lopen op. Dit is tijdens het blauwe uur na zonsondergang. Slechts 18 minuten later was het zoveel donkerder geworden dat er steeds meer sterren zichtbaar werden:

@44mm, f/8, ISO 100, 25 seconden
De belichtingen worden langer en langer.

Tenslotte een beeld dat veroorzaakt wordt door het door het beeld varen van de rondvaartboot:

Molens met rondvaartboot

Het was mooi om te zien, een aanrader.

Tot een volgende keer en voor nu bedankt voor het lezen.

Robert van Brug

maandag 16 mei 2016

Werken met een Fisheye

Dit artikel behandelt het werken met een fisheye lens, een extreem soort objectief voor als de beeldhoek bij een groothoek niet groot genoeg is. 

Ik gebruik hiervoor een stuk meer om de voor- en nadelen uit te leggen. Dat doe ik omdat een muur bestaat uit strakke horizontale en verticale lijnen waardoor lensvervormingen direct opvallen:
Links zonder lenscorrectie, rechts met correctie.
Alle foto's gemaakt met Nikon D600, ISO100, f/8
De muur is gefotografeerd van korte afstand, ongeveer 40 cm tot de sensor. Alle foto's zijn gemaakt vanaf statief waarbij de camerabody waterpas stond en recht op de muur gericht.

De foto's gemaakt met 70, 50 en 35mm hebben eigenlijk geen lensvertekening. Maar op de 24mm foto is er kussenvormige vertekening zichtbaar, de muur lijkt in het midden naar de kijker toe te komen. 24mm is voor velen de meest extreme groothoek die beschikbaar is. Als vastgoedfotograaf heb ik bijna altijd een grotere beeldhoek nodig, waarvoor ik mijn 16-35mm f/4 gebruik. Hierboven is zichtbaar dat op 16mm de lensvertekening aanzienlijk is, maar ook dat na correctie hiervan het beeld weer netjes rechte lijnen vertoond.

Dan de fisheye. Ik gebruik een Samyang 12mm f/2.8 ED AS NCS Fisheye. De beeldhoek hiervan is gigantisch zoals hierboven zichtbaar is: ondanks dat de camera dichtbij de muur staat, staat deze er bijna helemaal op. De beeldhoek is enorm, maar dat geldt ook voor de lensvertekening! Het beeld na correctie is ook niet meer het hele beeld maar een uitsnede.

Ondanks de heftige correctie om weer rechte lijnen te krijgen en het snijverlies dat deze correctie veroorzaakt is het resultaat een veel weidser beeld dan met de 16mm.

Een muur is natuurlijk een saai onderwerp, laten we een keuken bekijken:

Keuken op resp. 26, 16 en 12 mm, alle met lensvertekening gecorrigeerd.
Alle foto's met Nikon D600 gemaakt
Hier wordt nogmaals duidelijk dat voor het vastleggen van een interieur 24mm niet bruikbaar is. Bij 16mm komt er aanzienlijk meer in beeld en heeft de kijker een redelijk beeld hoe een ruimte is. De 3e foto, gemaakt met de Fisheye, is hier slechts gedeeltelijk met correctie van de lensvertekening. Dit maakt ook duidelijk dat snijverlies onvermijdelijk is. 
De onderste foto tenslotte is een verdere correctie. Hierdoor treedt wel een aanzienlijke vertekening op aan de zijkanten, maar het geeft het meeste overzicht van de situatie.

Het enige alternatief voor een fisheye objectief is een panorama maken van een aantal beelden en deze aan elkaar plakken. Dan zou het lukken om zonder een dergelijke vertekening te werken. Dit is in de praktijk echter ongebruikelijk omdat er daarbij veel meer beelden nodig zijn en het werkt alleen als alles in beeld stilstaat. Het kan wel, maar gaat te ver voor dit artikel.

Tot nu toe heb ik gekeken naar beeldhoek en vervorming. En naar de mogelijkheid de vervorming te herstellen in de nabewerking. Dit is allemaal in orde. 
Nog onaangeroerd is de vignettering: het beeld van de fisheye is aanzienlijk donkerder naar de randen toe. Ook dit laat zich echter in de nabewerking goed herstellen. Daarnaast leveren eigenlijk al deze objectieven chromatische aberraties op: lelijke groene en paarse artefacten langs de randen. Ook deze zijn echter goed te herstellen met een druk op de knop. De scherpte tenslotte, laten we daar nog even naar kijken:

Muurfoto met de Fisheye, geen lenscorrectie, detail uit het midden van het beeld.
Deze uitsnede uit het midden van het beeld bevat veel detailinformatie, de scherpte is prima.

Conclusie: als een groothoekobjectief niet genoeg beeldhoek levert kan een fisheye-objectief uitkomst brengen. Het werken met een dergelijk stuk gereedschap vereist enige oefening: de beeldhoek is zo groot dat het uitkijken is geblazen om de eigen voeten er niet op te krijgen, zeker in portretstand. Bovendien zijn het objectieven die handmatig scherpgesteld moeten worden. Dat is wennen voor de moderne fotograaf die aan autofocus gewend is. Tenslotte de nabewerking: het beeld dat gemaakt wordt is zo vervormd dat er stevige correcties nodig zijn. Maar dan is er ook een weids beeld mogelijk dat op andere wijze niet realiseerbaar is.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug


zaterdag 30 april 2016

Pro

Het is een tijdlang stil geweest met nieuwe artikelen op dit blog. Daar was een reden voor en daar ga ik het nu over hebben. Sinds enige tijd ben ik professioneel fotograaf. Een ZZP-er. Wat zijn de redenen hiervoor geweest, wat doe ik precies, is het leuk, is een professional beter, valt er geld met fotografie te verdienen: het komt allemaal voorbij. Het is daarmee ook een heel persoonlijk artikel geworden.

Ik ben de trotse eigenaar van Robert van Brug Fotografie. What's in a name. Na een periode van werkloosheid die mij te lang duurde ben ik buiten de gebaande paden gaan denken. Ondanks een HBO-diploma en bijna 20 jaar relevante ervaring werd het steeds lastiger om aan de bak te komen. Bij de pakken neerzitten is een optie, een andere oplossing zoeken sprak mij meer aan. Verschillende vrienden en kennissen vinden al jaren dat ik werk van mijn hobby moet gaan maken, maar ik heb altijd begrepen dat het geen vetpot is. Maar als de nood hoog genoeg is, dan helpen alle beetjes.


Ik kwam in aanraking met Object&Co. Object&Co biedt professionele services voor makelaars van huizen en bedrijfsonroerend goed. Hierbij moet gedacht worden aan het inmeten (en niet opmeten: jargon) van een pand, 2D en 3D plattegronden, vastgoedfotografie, video's, brochures, etc. Het woordje fotografie triggerde mij. Het komt er op neer dat als een huis in de verkoop komt de desbetreffende makelaar content wil hebben om de woning optimaal te presenteren. Die presentatie gebeurd voornamelijk op Funda. Een presentatie bestaat uit plattegronden, foto's en vaak komt daar video bij. De firma is een franchiseformule, wat betekent dat ik zelfstandig ondernemer ben, maar tegelijkertijd in mijn regio (Eindhoven Noord e.o.) de aangewezen persoon ben om die content te genereren binnen de kaders van de formule.
3D plattegrond a.d.h.v. mijn inmeting gemaakt

Na ampele overwegingen heb ik besloten het te gaan doen. Dit betekende meteen dat ik een aantal nieuwe vaardigheden op moest doen. Zo heb ik moeten leren een huis in te meten, en heb ik de NEN2580-norm moeten doorgronden en vooral hoe die door de NVM e.d. wordt geïnterpreteerd. Ik heb moeten leren hoe een video van een huis gemaakt wordt. Op het gebied van fotografie voelde ik me wel safe: ik ben al jaren bezig om mij zo breed mogelijk te ontwikkelen als fotograaf en deze technische vorm van fotografie zou mij vast goed afgaan. Dacht ik. Toch heb ik een aantal extra zaken onder de knie moeten krijgen en ben ik weken bezig geweest met uitzoeken hoe het allemaal werkt.

Interieurfoto voor op Funda.nl
Bij interieurfoto's is het de kunst de enorme contrasten die er vaak zijn tussen donkere partijen binnen en licht dat door de ramen naar binnen komt te temmen. En dan moet het er ook nog realistisch uitzien, maar wel zo aantrekkelijk mogelijk voor verkoop.

Naast reguliere foto's moeten er regelmatig ook 360-gradenfoto's gemaakt worden. Dit zijn foto's waarin de kijker zich in het middelpunt van de ruimte bevindt en rond kan kijken door de foto te draaien. Dit kan helemaal rond, maar ook naar boven en beneden.

Een 360-graden panoramafoto als deze plat wordt weergegeven
Een andere techniek is hoogtefotografie. Hierbij wordt gebruik gemaakt van een metershoge mast waarop een camera zit bevestigd. Op deze manier wordt een ander perspectief gekregen.

Funda Foto m.b.v. hoogtemast gemaakt
En toen was er nog video. Stilstaande beelden produceren is één ding, bewegende beelden is heel iets anders. Toch is het inmiddels redelijk gemeengoed geworden om een filmpje van 1,5 a 2,5 minuut van een woning te maken.

Om dit allemaal in de vingers te krijgen vergde flink wat tijd. Ook was het noodzakelijk om een aantal zaken aan te schaffen. De al genoemde hoogtemast is er een van, maar ook een fisheye objectief behoort nu tot de standaarduitrusting. En een laser afstandsmeter.

Maar het gaat verder: ik heb geleerd om foto's in batch na te bewerken in Photoshop Lightroom. Ik heb software onder de knie moeten krijgen die nodig is om 360-gradenfoto's te maken. Toen video's ook begonnen te lukken dacht ik dat ik er bijna was, maar ik zat er faliekant naast. Ik was nog maar net begonnen.

Want wat bleek: ik moest ook nog allerhande systemen in de vingers krijgen die nodig zijn om het werk gedaan te krijgen. Procedures doorgronden. Periodiek BTW-aangifte doen bij de belastingdienst. Mijn eigen boekhouding doen. Acquisitie plegen. Netwerken. Kortom: er komen een heleboel zaken bij kijken waar een amateurfotograaf niet mee te maken heeft.

Is een professionele fotograaf beter dan een amateur?
Ja en nee. Een amateur, een fanatiek liefhebber kan veel meer tijd in zijn of haar beelden steken dan de beroeps. Een wildlifefotograaf die een week lang 14 uur per dag in een schuilhut gaat zitten om dat ene unieke shot te maken doet iets wat voor een beroeps bijna niet te doen is. Als reis- en verblijfkosten en de uren van een hele week met één foto(serie) terugverdiend moeten worden, wordt deze onbetaalbaar. En daar zit het verschil: het hoeft niet terugverdiend te worden. Er zijn dan ook niet veel beroeps wildlifefotografen. Ik ken veel begenadigde amateurs die op zeer hoog niveau werken. Maar er van moeten leven is echt anders.
Dan de professional. Die is niet noodzakelijkerwijs beter, maar moet wel dagelijks op hoog niveau presteren anders lopen de klanten weg. Ook is er tijdsdruk: een opdracht moeten binnen een bepaalde tijd afgerond worden. En de druk op de kwaliteit is hoog: met al die niet-professionals moet de beroeps dagelijks laten zien dat hij meerwaarde levert. Met goede beelden, maar ook in vakmanschap, door snel te werken, door consistente kwaliteit te leveren, door ondernemend te zijn. Iedere dag opnieuw.

Was het makkelijk? Nee. Is het leuk: ja. En daar gaat het om. Als iets energie geeft i.p.v. kost, dan is het niet erg als het moeilijk is. Het moeilijkste deel van het leerproces heb ik achter de rug en het voelt fantastisch. Eigen baas en dagelijks bezig zijn met iets dat ik leuk vindt. Wat wil een mens nog meer?

Bedankt voor het lezen, tot een volgende keer.

Robert van Brug Fotografie
Robert van Brug
Tel 06 2530 8671
robert.van.brug@hotmail.com




zondag 10 januari 2016

Urbex: benodigde apparatuur en technieken

Ik ben recent voor het eerst gaan urbexen en dat was leuk om te doen. En niet onbelangrijk: de resultaten vielen mij achteraf enorm mee. Op het moment dat een urbex locatie betreden wordt overheerst het gevoel van chaos, maar misschien voor fotografen zeker zo belangrijk: het is vaak erg donker. Zo donker dat het menselijk oog niets meer waarneemt. In het donker kan iets verscholen zijn dat op foto's wel naar voren komt. In dit artikel zal ik een paar zaken aangeven waarvan ik denkt dat ze helpen bij het maken van urbex foto's.

Naast de in het vorige artikel al genoemde telefoon en zaklamp valt te denken aan stevige (warme) kleding, stevige schoenen, eten en drinken, zaklamp, reservebatterijen (voor camera en zaklamp) en een paspoort om te kunnen legitimeren. Het allerbelangrijkste is een fotomaatje, voor de veiligheid.

Camera

Om echter foto's te kunnen maken is een camera nodig. Dit hoeft niet een superdeluxe state-of-the-art model te zijn. Ook full frame is niet nodig. De duurste lenzen ook al niet. Natuurlijk helpt betere apparatuur, maar een gebouw/interieur als onderwerp is iets statisch, er kan rustig op scherpgesteld worden en een foto van gemaakt worden en het diafragma kan ingesteld worden opdat de lens optimaal presteert wat waarschijnlijk rond de f/8 zal zijn. Autofocus en burst rate doen er niet toe.
Wat wel helpt is een zo groot mogelijk dynamisch bereik van de sensor. Dit betekent een zo groot mogelijke sensor en het liefst van de nieuwste generatie. Het hoeft niet, maar het helpt wel.

Objectief

Belangrijker dan de camerabody, is het objectief. Het zal vaak mooi zijn om van een ruimte zoveel mogelijk te laten zien in een foto en daarvoor is een groothoeklens nodig. Waarbij over het algemeen geldt, hoe groter hoe beter.

16mm op full frame
Ik had mijn 16-35mm objectief meegenomen en ik heb de meeste opnamen op de uiterste groothoekstand gemaakt. Ultragroothoek objectieven vertekenen enorm buiten het centrum van het beeld en hoewel dit in de nabewerking wel weer wat hersteld wordt is het toch iets om rekening mee te houden.

Vertekening van het beeld op 16mm
HDR van 3 opnamen via bracketing
Niet alle vertekening is slecht, maar houd er rekening mee en zet het bewust in.
Er zijn nog een paar objectieven met een nog grotere beeldhoek, zoals een 14-24mm zoom, of een 14mm prime. Als de mogelijkheid er is dan raad ik aan om die zeker mee te nemen.

Meest extreme optie is een fisheye objectief. Ik kan hier geen voorbeelden van laten zien, maar ook dit kan bij urbex goed van pas komen.

Naast het vastleggen van hele ruimtes kan het juist ook mooi zijn om een detail te pakken. Dit kan met een groothoek (zoals hierboven bij de koplamp) en dan staat er veel omgeving bij in het beeld, of met een macrolens als er echt een detail geïsoleerd moet worden. Een dergelijk objectief erbij gebruiken voorkomt dat alle foto's er hetzelfde uitzien.
Andere soort beelden met een macrolens.
Hier een detail van een stuk roest aan een treinstel.

Techniek van het belichten

Onmisbaar is het statief. Op veel locaties is het zo donker dat er met lange sluitertijden gewerkt dient te worden, iets wat uit de hand niet zal lukken. Bijkomend probleem is dat veel scenes een te groot dynamisch gebied bestrijken, m.a.w. de sensor kan de scene onmogelijk goed in beeld brengen. Het donker is te donker, en het licht dat er is is te licht. Neem de foto hierboven van de donkergroene auto: de binnenkant van de koplamp is erg donker terwijl er boven door de ramen zonlicht naar binnen komt.

Er zijn een paar mogelijke oplossingen:
  • Bracketing. De bovenstaande opname is in de diafragmavoorkeurstand (A) gemaakt. En vervolgens via bracketing ingesteld dat er 3 opnamen gemaakt worden, 1 goed belicht, 1 een stop over- en 1 een stop onderbelicht. Eventueel kan dit ook nog opgevoerd worden  naar meer dan een stop. Maar mijn camera kan niet meer dan 3 opnamen aan. De kritische kijker ziet dat de ramen uitgebeten wit bevatten, wat voorkomen dient te worden. 
  • Handmatig (M-stand). Via het oculair wordt een lichtmeting uitgevoerd op de gewenste compositie en deze wordt neutraal belicht. Het histogram geeft dan aan of het beeld in de donkere of lichte partijen, of beide, clipt. Vervolgens wordt met verder gelijke instellingen nog zoveel foto's als nodig is gemaakt. Ik heb na wat proberen iedere keer een hele stop verschil ingesteld. 
HDR-opname uit 6 beelden
De bovenstaande foto was volgens mijn lichtmeter op 2 seconden (bij ISO 100 en f/8) goed belicht. Het histogram gaf aan dat zowel licht als donker er niet helemaal op zouden staan. Dat is ook te verwachten bij het fotograferen van een raam waardoor licht naar binnen komt en in hetzelfde beeld een wand in de schaduw. Bij 4 seconden belichten was de wand nog niet lekker zichtbaar, bij 8 seconden wel. Daarna het raam: eerst 1 seconde, toen 1/2 en tenslotte 1/4. In dit geval heb ik 6 opnamen gebruikt, maar ik heb er ook wel 11 nodig gehad.

Bij deze methode kan het gebeuren dat de sluitertijden enorm lang worden. Ik heb ook een HDR-samengesteld uit opnames gemaakt op 15s/iso100, 30 s/iso 100, 30s/iso 200, 30s/iso 400 en 30s/iso 400. Ik heb hier de ISO-waarden verhoogd om te voorkomen dat de sluitertijd 1, 2 en 4 minuten zou worden wat lastig timen is m.b.v. een horloge in het donker. Er wordt mogelijk wel meer ruis en verminderd dynamisch bereik geïntroduceerd.

Terug naar het statief: zonder een degelijk statief is het onmogelijk om deze beelden gelijk te krijgen. En met deze sluitertijden is het ook niet mogelijk om de camera zo lang stil te houden.

Al deze opnamen dienen in een programma (zoals Photoshop) nog samengevoegd te worden tot 1 enkel beeld. Hoe dat gaat zal echter het onderwerp van een volgend artikel zijn.

Omdat er veel opnamen gemaakt worden per onderwerp loopt het uiteindelijke aantal foto's behoorlijk op. En foto's met lange sluitertijd vergen batterij-capaciteit, dus die reserve accu is geen overbodige luxe. Normaal kan ik ongeveer 1000 foto's maken op een acculading, nu was het na 300 wel gedaan.

Licht toevoegen

Als het erg donker is, dan helpen lange sluitertijden niet meer. Dan rest nog het toevoegen van licht aan de scene. Dat kan wellicht al door de gordijnen open te schuiven of de deur open te zetten, misschien met behulp van een flitser of een zaklamp, of anders door een paar studioflitsers mee te nemen.
Pikdonkere ruimte + zaklamp + flitser
ISO 800, f/8, 15 seconden. Flitser op 1/4 vermogen.
Op de foto hierboven was het echt donker, ik kon letterlijk geen hand voor ogen zien. De foto is gemaakt door met een sterke LED-zaklamp het plafond te beschijnen en zo de ruimte diffuus te verlichten. Door de ISO te verhogen naar 800 heeft de zaklamp meer effect. Met ISO 100 had ik minutenlang (8*15 seconden = 2 minuten) moeten schijnen. De flitser was via een zender met de camera verbonden en lag op de bestuurdersstoel. Hierdoor hoeft de ingebouwde pop-up-flitser niet te af te gaan om de flitser aan te sturen. En dan is het puzzelen wanneer beide soorten licht in balans zijn. Ik vond het mooi dat het interieur meer belicht is dan de rest, maar dat is een persoonlijke voorkeur.
De zaklamp is niet alleen voor de veiligheid, maar kan ook voor belichting ingezet worden. De flitser zal ik een volgende keer zeker weer meenemen, dit geeft andere mogelijkheden.

Dat zijn de belangrijkste ingrediënten. De rest is een kwestie van goed kijken wat een sterk beeld oplevert. Hele ruimtes met een groothoek, details van dichtbij, een macrolens om echt dichtbij te komen. En vergeet niet van het object wat overzichtsbeelden te maken. Ik kwam er thuis achter dat ik dat bij de meeste niet gedaan heb. En ga experimenteren, probeer vreemde standpunten en rare hoeken.

HDR uit 7 opnamen
De foto hierboven is gemaakt door de camera schuin naar boven te richten. Door dit op 16mm te doen is er zeer veel in beeld. Ik vond het hier mooi dat het sierplafond uit dit kasteel nog deels zichtbaar is terwijl verder al hele stukken verdwenen zijn. Dat de camera schuin op het statief zat voegt voor mij dynamiek toe aan het beeld. Als hij recht gemonteerd was geweest was het saaier geworden.

Hopelijk krijgt deze ervaring nog een vervolg.

Bedankt voor het lezen.

Robert van Brug

zaterdag 9 januari 2016

Duikende IJsvogels fotograferen

Ik heb de afgelopen tijd een paar keer kunnen proberen om duikende ijsvogels vast te leggen. Hiervoor heeft Glenn Vermeersch een mooie opstelling gemaakt in Kalmthout bij zijn zgn. multisoortenhut. Deze hut is tegen betaling een dag te reserveren en er kunnen 2 mensen in, of wel 3 of 4 als niet iedereen tegelijk voor hetzelfde raam (doorkijkspiegel) wil fotograferen, wat een probleem kan worden als er voor een van de ramen iets bijzonders gebeurd.

Uitzicht op de grote vijver vanuit Hut 1, met het aquarium
Nikon D90 met 70-200mm @ 70mm
Op ruim 5 meter van de hut is een aquarium geplaatst waarin een aantal visjes rondzwemmen. De lokaal aanwezige ijsvogels hebben door dat het vangen van vis hier makkelijker is dan in een slootje en dus is het voor hen aantrekkelijk om hier te komen.

Eind September 2015 heb ik samen met Michiel hier een dag doorgebracht. Voor 6 uur 's ochtends van huis, om 7 uur ter plaatse en dan maar wachten op de dingen die komen gaan. Dat was die dag bar weinig, pas rond kwart voor 5 's middags kwam de ijsvogel langs. De natuur laat zich niet dwingen dus dit hoort erbij. We hebben ons in de tussentijd vermaakt met wat Spreeuwen en Waterhoen, verder was er niet veel die dag.

IJsvogel op takje om 17:34u
Nikon D600 met 300mm f/2.8
ISO 800, f/4, 1/200e
De hele dag heb ik klaar gezeten om het duiken in het aquarium vast te leggen maar toen zij (het is een vrouwtje) zich eindelijk vertoonde was het meeste licht al verdwenen. De paar duiken die uitgevoerd werden leverden geen bruikbare actiefoto's op, wel een paar standaardbeelden met de vogel op een takje. Daar was ik ook blij mee, maar het is niet waar ik voor kwam.

Begin 2016 was het zover: tijd voor de herkansing. Zo midden in de winter is er veel minder licht op een dag maar de weersverwachting was redelijk gunstig: bewolking (mooi zacht licht) met opklaringen (meer licht/minder zacht). Weer samen met Michiel, nu gelukkig pas om 8.15u ter plaatse. En hoe anders kan het gaan: nu kwam onze vriendin voor 9u al langs en pakte direct met succes 2 visjes. Helaas was het nu nog te donker voor goede foto's, maar ik had al meer dan vorige keer en mijn geduld werd minder op de proef gesteld.

ISO 3200, f/2.8, 1/250e
ISO 3200 is op moderne camera's steeds beter bruikbaar, maar als ik kritisch naar dit beeld kijk dan mankeert er van alles aan. Het is om te beginnen niet scherp. Dat valt hier minder op, maar als ik dit op 100% bekijk dan zat de scherpstelling er naast. Het scherptedieptegebied bij deze instellingen en afstand tot het onderwerp is slechts 5 cm. Het diafragma dichtknijpen is geen optie omdat de ISO dan nog verder omhoog moet en/of de sluitertijd omlaag, terwijl beide al op het randje zijn. Het was dus wachten op een herkansing bij meer licht. Dat kan even duren, want mevrouw heeft net twee visjes op en voorlopig geen honger.

Gelukkig bleek er voldoende afleiding rond de hut zodat we ons niet hoefden vervelen. Merels, Spreeuwen, Roodborst, Houtduif, Grote Gele Kwikstaart en Koolmees hielden ons bezig.
Waterral
De Waterral die in de buurt van de hut vertoefd vertoonde zich ook aan ons. Het wolkendek was inmiddels opengebroken waardoor het een heel stuk lichter was geworden, zonder dat er keihard licht was, ideaal voor fotografie.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand
Door een 2x teleconverter te gebruiken heb ik mijn 300mm-objectief als een 600mm kunnen inzetten waardoor ik een aantal prachtige plaatjes heb kunnen maken van de IJsvogel op een van de takjes. Het nadeel hiervan is dat ik bij het duiken geen teleconverter wilde gebruiken waardoor ik regelmatig zat te wisselen. Dit heeft me een aantal kansen op actiefoto's gekost.

ISO 800, f/8, 1/200e
600 mm brandpuntsafstand
De actie heb ik dan weliswaar niet kunnen vastleggen, ik heb hierdoor wel een paar prachtige beelden van IJsvogel met vis kunnen maken. Ragscherp (zie bijvoorbeeld de druppels op de borst), met prachtige kleuren en geen uitgebeten partijen door het goede licht. De achtergrond is riet in de verte.

Hoe blij ik ook met bovenstaande foto ben, ik wilde toch meer actiebeelden. Dus vanaf dit moment heb ik de teleconverter eraf gehaald, het diafragma verder geopend (tot f/4 om de scherptediepte iets groter te maken) en de sluitertijd aanzienlijk kunnen verkorten.

Landende IJsvogel
ISO 1600, f/4, 1/1600e, 25% crop
Het was me opgevallen dat de IJsvogel af en toe achter in de vijver op een takje ging zitten om na verloop van tijd weer terug te vliegen. Door al scherp te stellen op de tak heb ik met succes geprobeerd om de landing vast te leggen. Vooral de houding ben ik tevreden over.

Uiteindelijk heb ik bij de vangst van het zevende en laatste visje uit het aquarium de beste opnames weten te maken.
De duik van de ijsvogel in 8 foto's
ISO 1600, f/4, 1/1000e
Alle foto's zijn hier ongecropt getoond
Dit zijn alle foto's van de laatste duik in de bak. Met 5,5 beelden per seconde duurt dit nog geen anderhalve seconde. Het is ook zo dat de IJsvogel op de tak bij de bak gaat zitten en dan ieder moment kan duiken, maar het kan ook een kwartier duren. Bij de serie hierboven duurde het een paar minuten waardoor ik het begin van de actie heb gemist. De foto's zijn redelijk scherp en goed van kleur en de beweging is goed bevroren. Het kan beter, met name de scherpte, maar niet heel veel.

Detail van de zevende foto uit de reeks
Tenslotte heb ik de actiefoto's nog in één foto samengebracht, iets wat in Photoshop vrij snel te doen is:
Reeks duikbeelden samengevoegd tot 1 beeld
Ik heb 3 foto's in bovenstaande samenstelling weggelaten omdat zij te veel overlapten met andere foto's. Dit resultaat ben ik erg blij mee.

Het zit in mij om altijd op zoek te gaan naar verbeteringen. Wat zijn de de mogelijkheden om met betere opnamen thuis te komen? Een aantal dingen:

  • Ik had de camera met objectief op een laag statief vlak voor het raam staan. Op deze afstand is net niet het hele aquarium in beeld, op de foto boven mist een stukje rechts. Dit is op te lossen door net iets meer afstand te nemen. Dit heeft mij een paar mogelijkheden gekost waarbij de vogel in het rechterdeel van het aquarium dook. Of de vis moet worden verzocht niet in de hoeken te komen, dat kan ook.
  • Mijn Nikon D600 haalt 5,5 beelden per seconde. Dat is redelijk, maar bij dit type fotografie is een hogere snelheid gelijk aan meer kansen. De zojuist aangekondigde maar voor mij onbereikbare D5 of één van de voorgangers (D3, D4) is ideaal voor dit werk. Of een tegenhanger van een ander merk.
  • Een serieuze overweging zou een cropcamera met hoge snelheid zijn, zoals de eveneens net aangekondigde Nikon D500 of de Canon 7D mk II. 10 beelden per seconde geeft meer kansen. Bijkomend voordeel is dat door de cropsensor de scherptediepte waarmee gewerkt kan worden groter is. Als 300mm op een full frame camera het juiste beeld oplevert is 200mm op een crop camera voldoende. Voor mij zou dat een 70-200mm objectief betekenen. En dan de D600 ernaast houden met de grote lens met teleconverter om detailopnamen te kunnen maken, wat een luxe!
  • Een grotere scherptediepte kan ook bereikt worden door het aquarium wat dichterbij te plaatsen. Dit gaat momenteel nog niet, daarvoor zouden aanpassingen gemaakt dienen te worden, maar het zou helpen.
  • Het aquarium stond niet waterpas. Hierdoor moet er rekening gehouden worden met de rand van de bak en met de waterspiegel. Het zou fijn zijn als die twee samenvallen.

Al met al was de tweede dag met de IJsvogel zeer bevredigend. Heerlijk om dit van dichtbij te kunnen meemaken.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug