zaterdag 20 januari 2018

Tilt&Shift-objectieven: review PC Nikon 19mm f/4E

Na mijn artikelen die meer in het algemeen gingen over Tilt & Shift objectieven ga ik het in dit artikel specifiek over 1 objectief hebben, de PC Nikkor 19mm f/4E ED.

De klassieke 'gouden' Nikon doos waar de lens in geleverd wordt
Zoals in één van de eerder artikelen aangehaald is dit een specialistisch instrument. Dat uit zich in de kwaliteit maar ook in de prijs: €3959 per stuk. De vraag is of het dat waard is.

Laat ik beginnen met Tilt&Shift lenzen in het algemeen: die zijn er niet veel. Per type vatting zijn er slechts een aantal, zo weinig dat ik een overzicht geef:

Nikon:
  • Nikon 19mm f/4E
  • Nikon 24mm f/3.5D
  • Samyang 24mm f/3.5
  • Nikon 45mm f/2.8D
  • Nikon 85mm f/2.8D micro

Canon:
  • Canon 17mm f/4L
  • Samyang 24mm f/3.5
  • Canon 45mm f/2.8
  • Canon 50mm f/2.8L macro
  • Canon 90mm f/2.8L macro
  • Canon 135mm f/4L macro

Sony A/Sony FE/MFT/Fuji X/Pentax/Samsung NX:
  • Samyang 24mm f/3.5
Zoals te zien is er alleen voor Nikon en Canon een ruime keuze, bij de andere soorten vatting bent u aangewezen op de 24mm van Samyang. Van Kipon zijn er wel adapters te koop waarmee objectieven als tilt&shift of alleen als tilt-objectief kunnen dienen.

De keuze lijkt beperkt tot slechts 10 objectieven, los van oudere modellen van zowel Nikon als Canon. Deze zijn geen van alle voorzien van autofocus.
Er zijn verder wel verschillen onderling: lang niet alle objectieven zijn in staat om onafhankelijk van elkaar te kunnen tilten (kantelen) en shiften (verschuiven), de 19mm van Nikon kan dit wel.
Nikon 19mm in een flink gekantelde en verschoven positie
Als interieur-, archtectuur- en vastgoedfotografie de toepassing is, dan zijn er feitelijk 2 opties: de Canon 17mm en de Nikon 19mm. De keuze voor een van deze twee zal vooral bepaald worden door het merk camera waar de fotograaf al over beschikt. Zo beschouwt zijn het geen concurrenten van elkaar. 

Review Nikon 19mm f/4E


Waar de overige 3 Tilt&Shift-objectieven van Nikon rond 2008 op de markt kwamen is de 19mm veel recenter: leverbaar sinds voorjaar 2017. Voorzien van Nano Chrystal Coating, electronisch diafragma, gemaakt in Japan (alleen de toplenzen komen daar vandaan), met het fameuze gouden randje, voorzien van veel metalen delen en weinig plastic: alles wijst op topkwaliteit. De prijs ook, maar de professional die dit nodig heeft voor zijn of haar werk die zal het er voor over hebben.

Het zeer bolle voorste lenselement
Ik heb dit prachtige stukje optica een tijdje mogen lenen van Nikon Nederland en ik heb er uitvoerig tests mee uitgevoerd. Niet in een laboratorium, maar in de praktijk.
Tijdelijk heb ik de 19mm naast mijn trouwe 16-35mm f/4 gebruikt

Positief:

  • De optische kwaliteit is fantastisch: scherp van rand tot rand, niet alleen in het midden. Dit geldt ook bij shiften en/of tilten. Ik ga jullie niet vermoeien met allerlei 100% uitvergrotingen van foto's, maar 2 asferische elementen en niet minder dan 3 ED (extra dispersion) elementen doen hun werk.
  • Lensvertekening is nauwelijks aanwezig. Bij veel prime-objectieven is dit prima, hier ook. Voor architectuurfotografie is dat kritisch. Ik heb op internet wat gevonden over lensvertekening van dit objectief, maar heb dat zelf niet waargenomen.
  • Niet of nauwelijks last van chromatische aberraties. 
  • De Nano Chrystal Coat doet zijn werk prima
  • Het geheel voelt degelijk aan. Veel metalen delen i.p.v. plastic. Bewegende delen gaan soepel maar zitten niet té losjes. 
  • Shift en Tilt zijn behoorlijk ruim zodat ze ook goed bruikbaar zijn, dat is bij sommige andere versies minder goed geregeld. Maximale Shift is 12mm, maximale tilt 7.5 graden.
  • De tilt-rotator heeft een aantal 'kliks' (op 30 en 60 graden) die helpen in de dagelijkse praktijk. Natuurlijk zijn 0 en 90 graden ook eenvoudig te vinden en gelukkig kan iedere andere positie ook worden gebruikt.

Negatief:

  • Het voorste lenselement is enorm bol en steekt ver uit (zie foto's hierboven). Daarmee is het kwetsbaar voor beschadigingen door stoten. Ik begrijp dat dit door het ontwerp komt (de 17mm van Canon heeft het ook) maar een objectief van bijna €4000 kan wel enige bescherming gebruiken. Dit levert bovendien in de praktijk nadelen op: tijdens een opdracht begon het licht te motregenen en deze druppels kwamen ook op de lens. Bij de 16-35mm is deze door de zonnekap beschermt. Bij schuin opvallende zon kan dit ook zichtbaar worden (lens flare), ondanks de coating.
  • Standaard is het niet mogelijk om filters te gebruiken door het hiervoor genoemde bolle frontelement. Dit is voor de landschapsfotografie een ramp. Gelukkig zijn er al partijen die een oplossing op de markt hebben gebracht, waaronder Lee.
  • De draaiknoppen waarmee tilt en shift worden bedient zijn niet ergonomisch, maar puur functioneel. Persoonlijk vind ik ze niet lekker werken. Het lijkt erop dat hier nog nooit aandacht voor is geweest, maar ik heb het vermoeden dat dit beter kan. Overigens geldt dit voor alle verkrijgbare lenzen van dit type, bij alle merken, maar helaas dus ook voor deze.
  • Wordt geleverd met een standaard zwart fluweelachtig zakje met trekkoord. Dat doet goedkoop aan, een mooi en tevens wat meer beschermend etui is hier op zijn plaats.
  • De shift-rotator heeft geen 'kliks'. Aan de hand van de schaalverdeling of de verschuiving van het voorste deel van de lens moet een beetje worden gegokt of deze op neutraal/0 staat.
  • De prijs, ik kan er niet omheen. De 17mm van Canon kost ruim €1600 minder dan deze Nikon 19mm. Het is een theoretisch vergelijk omdat ze niet uitwisselbaar zijn, maar het verschil is erg groot.
Een laatste observatie is dat bij een dergelijke groothoek lens de tiltfunctie wat ondergesneeuwd raakt: zelfs bij een groot diafragma is de scherptediepte al behoorlijk. Maar in voorkomende gevallen kan het natuurlijk gebruikt worden. Andersom geldt dat de shiftfunctie bij langere brandpuntsafstanden minder relevant wordt.

Conclusie: erg goed en erg duur.

  • Een prachtig objectief, optisch uitmuntend.
  • Prima bouwkwaliteit.
  • Wat armoedige uitrusting (lenszakje).
  • Onbeschermd frontelement.
  • Niet ergonomisch (zoals al dit soort objectieven).
  • Hoge prijs. 
Is het de hoge prijs waard?
Ja, indien het terugverdiend kan worden door meer geld voor opdrachten te vragen. Of om foto's te kunnen maken die zonder niet mogelijk zijn. En dan is er (van Nikon althans) geen alternatief.

Bedankt voor het lezen!

Robert van Brug
Eindhoven, januari 2018

Geen opmerkingen:

Een reactie posten