Nikon objectieven

Regelmatig kom ik uitspraken tegen dat apparatuur niet belangrijk is omdat het de fotograaf is die uiteindelijk de foto maakt. Ik snap wat er bedoelt wordt, maar eigenlijk is het flauwekul. Minder goede apparatuur heeft meer beperkingen en een gevorderde fotograaf loopt steeds vaker tegen die beperkingen aan. In dit artikel wil ik ingaan op de objectieven, welke moet je hebben? Bij een systeem van verwisselbare lenzen is het logisch dat je minstens 2 lenzen hebt, maar welke? Dit is sterk afhankelijk van persoonlijke voorkeuren, maar ik kan wel een paar overwegingen meegeven.

Allereerst is het belangrijk om te weten welk type fotograaf je bent. Grofweg zal ik hier drie types onderscheiden, die erg lijken op de niveau-aanduiding van de artikelen op mijn blog:

1. Beginner. Het kiekje is belangrijker dan de kwaliteit. Maakt niet veel foto's, vaak bij dagjes uit en vakanties en verder niet. Geen belangstelling om camera-apparatuur te doorgronden. Moet er niet aan denken lenzen te moeten wisselen.
2. Gevorderde: Deze groep vindt kwaliteit wel degelijk belangrijk, maar heeft er niet alles voor over. Zowel in tijd als in geld maar nog belangrijker in interesse zijn er beperkingen die vaak voorkomen dat iemand een expert wordt.
3. Expert: Weet er alles van, veel ervaring. Hieronder vallen de professionals, maar ook de amateurs die iedere week een hele dag met de camera op pad gaan, met als doel foto's maken. Deze mensen kennen hun apparatuur door en door, de sterke en zwakke punten, welke instellingen werken en wat niet, welke lens in welke situatie fijn werkt, camera-instellingen doen ze zonder er bewust bij na te denken. Deze groep leest vakbladen over fotografie en leest alles op internet over dit onderwerp. Er wordt voortdurend tijd en geld geïnvesteerd om nog een klein beetje beter te worden.

Grofweg kunnen we deze drie niveaus een camera aanmeten:

1. Beginner: compactcamera of camera op de telefoon.
2. Gevorderde: spiegelreflex
3. Expert: full frame spiegelreflex

Hier moet ik nog wel een paar opmerkingen bij maken. De compacte systeemcamera, zoals Nikon 1 en het Micro Four Thirds systeem, hoe zit dat? Naar mijn mening is deze geschikt voor de gevorderde fotograaf. 

Steeds meer mensen maken foto's met de camera van hun telefoon. Niet zo gek want deze is altijd onder handbereik en ze worden steeds beter. Toch is dat in principe meer iets voor de beginner omdat er nauwelijks iets ingesteld kan worden.

En er zijn meer typen fotografen dan de genoemde 3. De 'geek' bijvoorbeeld. Deze is herkenbaar aan een technische opleiding, pennen in de borstzak, onverzorgd uiterlijk en vaak een bril. U kent het type wel. Gezien de interesse in alles met veel knopjes koopt deze mensen vaak een categorie duurder dan eigenlijk gezien de fotografische vaardigheid en interesse logisch is. 

Dan is er nog de 'rijke'. Deze wil van alles het beste, geld is onbelangrijk. Hiervoor heb ik ook een advies: koop een Leica meetzoekercamera, bijvoorbeeld een M9. Voor slechts 6000 Euro heeft u een uitstekende camera van een vooraanstaand merk, niet te groot en met een klassiek uiterlijk.

De beginnende fotograaf koopt een compactcamera als het aan mij ligt. Hierbij moet nog een groot aantal zaken in overweging genomen worden:

• Niveau van de fotograaf: er zijn hele goede, tevens vrij dure, compactcamera's met allerhande geavanceerde functies. Opnemen in RAW bijvoorbeeld. Kies alleen wat je gaat gebruiken of logischerwijs binnenkort gaat gebruiken.
• Budget. Compactcamera's zijn er van minder dan 100 tot rond de 800 euro.
• Optische zoom. 36x zoom klinkt leuk, maar als je alleen foto's van je kinderen maakt is het overbodig.
• Lichtsterkte. Veel compactcamera's zijn niet lichtsterk, als je dit wel nodig hebt houd hier dan rekening mee. 
• Grootte van de sensor. Hoe groter deze sensor, hoe beter de camera in principe. 
• Formaat. Als het formaat stoort en ervoor zorgt dat de camera om die reden niet meegenomen gaat worden, neem dan een kleinere. Past het in de damestas? In de jaszak?
• Hoesje. Vaak is het verstandig er een beschermend hoesje bij te kopen, zeker als de camera in de damestas/binnenzak bewaard gaat worden.
• Extra accu. Voor het geval de eerste leeg raakt. Vaak erg duur.
• Geheugenkaart. Neem voldoende geheugenkaartjes mee, deze kosten niet veel meer.

En vervolgens stappen wij over naar de gevorderde fotograaf. Deze fotograaf heeft een goed idee wat hij/zij wil. Portretfoto's maken, landschappen, vogels, macro, sportfotografie, et cetera. Al deze soorten fotografie vragen om andere apparatuur. In tegenstelling tot de compactcamera begin ik nu bij de objectieven. 

Advies bij aankoop van een spiegelreflex systeem:

Koop eerst de lens/lenzen die nodig zijn en met het geld dat over is een losse body.

Het merendeel van het budget zal in lenzen gaan zitten. Lenzen gaan minimaal 10 jaar mee, een camerabody is na 2-3 jaar verouderd.

Hieronder een aantal populaire objectieven van Nikon. Canon en andere hebben een vergelijkbaar aanbod:

• Veel DSLR's worden standaard met een 18-55 mm kitlens geleverd. Dit is op zich prima, hiermee is er wat flexibiliteit om te zoomen tussen een behoorlijk stuk groothoek en een beetje tele. 
• Vaak worden er bij de populaire DSLR's ook kits aangeboden met bijvoorbeeld nog een extra 55-200 mm zoomlens. Hiermee wordt het bereik aanzienlijk uitgebreid in het telegebied, handig als er bijvoorbeeld foto's in een dierentuin gemaakt gaan worden. Zelf heb ik ervoor gekozen om bij aanschaf van mijn eerste DSLR een 18-200 mm lens te nemen. Dat is duurder dan de twee vorige samen, maar scheelt vaak wisselen. Ga ik een dagje naar de dierentuin, of ga ik met het gezin op pad, dan is dit de lens van mijn keuze: licht en allround.
• Nieuw is de 18-300 mm lens. Mogelijk had ik deze anders gekocht in het begin, hiermee is de flexibiliteit enorm! Maar wel met nadelen: nog groter, duurder en zwaarder. 
• Daarnaast zijn er nog lenzen die er wat tussenin zitten: 18-70 mm, 18-105 mm, 18-135 mm en 55-300. Op het iets andere zoombereik en bijbehorende prijs na zijn deze lenzen niet wezenlijk anders. 
• Alle voornoemde lenzen zijn niet lichtsterk. Indoor sportfoto's, romantische kiekjes bij kaarslicht, opnames bij een ondergaande zon: deze lenzen hebben er grote problemen mee. Natuurlijk kan de ISO waarde omhoog, maar dan is er meer ruis. 
• Het volgende op het verlanglijstje is daarom een erg lichtsterke lens, zoals de 35 mm f/1.8. Hiermee kan niet gezoomd worden, maar op het gebied van kunnen fotograferen in moeilijke lichtomstandigheden is dit onmisbaar. Daarnaast is dit de kleinste en bijna goedkoopste lens die er is. Deze laatste lens is een prime, d.w.z. met een vast brandpunt. 35 mm en dat is het. Zoomen kan alleen door naar voor en achteren te lopen. Tot een aantal jaar geleden deden alle fotografen dat! Zoomlenzen maken lui, beter dichterbij gaan staan dan inzoomen. 
• Bent u gek op bloemetjes en bijtjes, het fotograferen ervan bedoel ik? Hiervoor is een macro lens nodig, zoals de 85 mm macro die Nikon hier biedt. Te duur? Dan is wellicht de 40 mm f/2.8 iets. Deze is veel betaalbaarder, maar dan moet je wel heel dichtbij het onderwerp komen.
• Ook kan het dat u een groothoekfanaat bent, in dat geval is de 10-24 mm lens iets voor u. Dit is een erg duur stuk glas, maar dan krijgt u ook prachtige weidse landschapsfoto's.
• Een nog grotere groothoek nodig? Dan is er alleen nog de 10,5 mm fisheye. Dit levert een rond beeld, maar wel in een beeldhoek van 180 graden. 
• Tenslotte in deze categorie: de 17-55 mm f/2.8. Een kwalitatief hoogwaardig objectief, erg lichtsterk (4* zo lichtsterk als de kitlens!), geeft minder vertekening, snellere autofocus. Feitelijk een professioneel objectief voor het DX-systeem.

Nu krijgen we een tweedeling: alle tot nu toe genoemde lenzen noemt Nikon DX, ze zijn ongeschikt voor Full Frame camera's zoals de D3(s/x), D4, D600, D610, D700, D800(e) en sinds kort de Df. Ze leveren een plaatje aan de sensor dat niet groot genoeg is voor de grotere sensor van het FX-systeem van Nikon. Maar, en dat is erg belangrijk, andersom werkt wel! Een FX lens op een DX camera gaat prima. En omdat FX-lenzen vaak optisch van hogere kwaliteit zijn loont dat de moeite.

DX camera's zijn er rond de 400-1000 Euro, FX camera's vanaf 1500 euro. De bijbehorende lenzen zijn een stuk duurder, maar dat levert wel een hoogwaardig objectief met nagenoeg geen vertekening, dat beter bestand is tegen vuil en vocht van buiten, degelijk gebouwd, groot, zwaar en prijzig. Eigenlijk hoef ik geen advies te geven in deze categorie, mensen met een dergelijk systeem weten het zelf wel. Maar voor de geïnteresseerde, toch een paar overwegingen:

1. De 28-300 mm lens is het werkbeest in de FX-serie. Hiermee wordt een mooi bereik gehaald. Dit is een behoorlijk zwaar ding om een hele dag mee rond te lopen, maar er kan wel bijna alles mee vastgelegd worden. FX tegenhanger van de 18-200 mm DX. De vertekening van deze lens is heftig, maar gelukkig kan dit in de nabewerking goed hersteld worden.
2. Een 50 mm f/1.8 is het lichtsterke objectief. Licht van gewicht en niet duur (iets boven de 100 euro). Dit is de FX tegenhanger van de 35 mm f/1.8 DX. Maar ik raad toch aan om voor 300 euro de 50 mm f/1.4 aan te schaffen. Deze is optisch beter en nog lichtsterker.
3. Er bestaat ook nog een 70-300 mm lens. Dit is de meest betaalbare telezoomlens. Zelf heb ik ruim een jaar bijna alle vogelfoto's hiermee geschoten. Aanrader!
4. De 18-35 en 24-120 zijn beide behoorlijk goede lenzen voor het FX systeem. Nadeel van deze objectieven is dat ze niet erg lichtsterk zijn. De 24-120 heeft wel beeldstabilisatie, de 18-35 niet. Maar voor wie echt met een Full Frame camera rondloopt raad ik toch lichtsterkere alternatieven aan. Deze zijn weliswaar weer fors duurder, maar ook beter.
5. 14-24 mm f/2.8. Lichtsterke ultragroothoek zoomlens.
6. 24-70 mm f/2.8. Lichtsterke standaardlens.
7. 70-200 mm f/2.8. Lichtsterke telelens. Samen met de vorige twee wordt dit de heilige drie-eenheid van Nikon genoemd. Per stuk kosten deze tussen de 1400 en 1800 euro....
8. Er is sinds enige tijd een 70-200 f/4. Deze kost 400 euro minder, heeft geen statiefgondel (kost 100 euro extra), maar het belangrijkste: hij weegt maar de helft. Veel fijner om mee te nemen, optisch fantastisch en de VR is nog beter dan van zijn grote broer.
9. Alternatief voor de 14-24 mm zijn er twee: de 16-35 f/4 die iets minder lichtsterk is, wél VR heeft, maar de helft kost, veel lichter is en ook nog met filters gebruikt kan worden. Daarnaast is er de 17-35 f/2.8 die wat professioneler is en daardoor duurder, zwaarder maar ook lichtsterker. Deze heeft geen VR maar kan wel ook met filters gebruikt worden. 
10. De 85 mm f/1.8. Voor net dat beetje meer bereik dan de 50 mm en nog even lichtsterk. En betaalbaar ook nog. De f/1.4 variant hiervan is superieur, maar veel te duur. Fantastische lens voor portretfotografie, hoewel de f/1.4 toch nog net iets beter is.
11. De 80-400 lens dan? Deze lens (2300 Euro) heeft een waanzinnig zoombereik. Deze lens is onlangs vernieuwd (de oude versie was niet goed) en beschikt nu over zeer scherpe beelden en een fijne AF. Wel is hij groot en zwaar en er ontbreekt de mogelijkheid groothoekopnamen te maken. De 28-300 is dan geschikter. Maar op safari bijvoorbeeld is dit fijne allround, geschikt voor vogels en olifanten. Een alternatief voor deze lens is de 70-200, ze overlappen elkaar teveel om ze allebei te kopen. En als de prijs wat aan de hoge kant is, schaf dan de 70-300 aan: die is net zo lichtsterk, heeft ook VR en is veel lichter, kleiner en voordeliger.
12. Doorsparen voor deze, de enorme 200-400 f/4? Dit dure stuk gereedschap (5500 euro) is superieur in het lange telegebied. Wel moet je jezelf afvragen of je hier wel veel wilt zoomen. Verreweg de meeste mensen die grote telelenzen gebruiken hebben een vaste brandpunt lens, waaronder sportfotografen en vogelfotografen.
13. De professionele prime telelenzen: de 300 mm f/2.8, 400 mm f/2.8, 500 mm f/4 en 600 mm f/4. En sinds kort de 800 mm f/5.6. Allemaal fantastisch van kwaliteit, loeizwaar en peperduur. Tussen 5 en 18 duizend (!) euro. De f/2.8 lenzen kunnen ook nog prima met een 2x teleconverter gebruikt worden. Een 1.4 teleconverter werkt op alle lenzen. De 800 mm wordt geleverd met een 1,25x teleconverter, wat het een 1000 mm f/7.1 lens maakt. Tip: er zit niet zo heel veel verschil tussen de supertelelenzen. 400, 500 of 600 mm maakt niet echt veel uit. Kijk ook naar aanschafprijs (kan een paar duizend euro schelen), gewicht (scheelt snel een kilo) en grootte (sommige lenzen komen in de handbagage niet of moeilijker door de douane).
14. Voor rond de 1200 euro is er een prime telelens te koop die zeer de moeite waard is, namelijk de 300 f/4. Toegegeven, niet zo lichtsterk, maar ook veel lichter, kleiner en minder kostbaar. Wel een klasse objectief én kan met een 1.4 x teleconverter gebruikt worden. Aanrader!
15. De telelenzen zijn natuurlijk specialistisch, maar zo zijn er nog een paar. Voor FX zijn speciale groothoeklenzen verkrijgbaar. De 20 mm f/2.8D bijvoorbeeld is prima van kwaliteit, licht, klein en redelijk betaalbaar.
16. Macrolenzen zijn er ook een aantal voor Full Frame. Een 60 mm f/2.8, een 105 mm f/2.8 en een 200 mm f/4-variant. De 60 mm is geschikt voor extreem dichtbij fotografie. Ideaal voor het vastleggen van kleine voorwerpen (munten, postzegels) vanaf statief. De 200 uiteraard juist voor wat verder weg  zodat er in de vrije natuur een veel grotere kans is dat de vlinder of libelle niet wegvliegt. Maar de 105 mm kan dit ook en deze biedt ook nog vibratiereductie waardoor dit voor mij een ideaal macro-objectief is. 
17. Nog specialistischer zijn de Tilt en Shift lenzen. Deze zijn voornamelijk voor architectuurfotografie omdat zij de perspectivische beeldvertekening effectief corrigeren. Ooit een foto van een hoog gebouw gezien? Dat lijkt altijd achterover te vallen. Deze lenzen corrigeren dat effect. Hier bestaan drie uitvoeringen van, nl. de 25, de 45 en de 85 mm. Allemaal rond de 1500 euro. Afhankelijk van de afstand tot het onderwerp moet de juiste brandpuntsafstand gekozen worden. De 24 mm lijkt mij de meest logische keuze, hoewel dit de minst lichtsterke en toch de duurste van de drie is.
18. Ook in FX is er een Fisheye objectief, nl. de 16 mm f/2.8. Net als de DX-versie levert ook deze een rond beeld met een beeldhoek van 180 graden.
19. Tenslotte nog de 135 mm f/2 DC en de 105 mm f/2 DC. Dit zijn speciale primelenzen, erg lichtsterk (f/2) en het DC staat voor Defocus Control. Hiermee kan de onscherpte van de achtergrond ingesteld worden, oftewel: hoe ziet de bokeh eruit? Dit is specialistisch spul, maar als je ermee weet om te gaan zijn dit de ultieme portretlenzen.

Welke uit deze lawine van lenzen voor jou het meest relevant zijn weet ik niet. Maar hier moet voor ieder wat wils bijzitten, toch? Toch nog een paar additionele adviezen:

• Kijk ook eens naar lenzen van Sigma en Tamron. Deze fabrikanten van goede lenzen bieden vaak alternatieven voor de dure merklenzen. 
• Niet het hele bereik van 10.5 tot 800 mm hoeft afgedekt te worden. Het is veel beter om een paar kwalitatief goede, lichtsterke lenzen te hebben en de rest van het bereik met de benen af te dekken.
• Denk ook aan teleconverters. Met een 1.4x (voor f/4 en groter) en een 2x teleconverter (voor f/2.8 en groter) wordt de flexibiliteit enorm vergroot. Er bestaat ook nog een 1.7x TC die er tussenin zit. Advies: schaf alleen nog lenzen aan die hiermee samen gebruikt kunnen worden.
• En wat ik hier beschreven heb is het huidige aanbod objectieven van Nikon. Nikon maakt als vele decennia lenzen (oorspronkelijk ook voor Canon), en sommige van de oude beestjes zijn voor een fractie van de prijs van de nieuwe verkrijgbaar en ze werken perfect. Alleen de laatste technologie (zoals vibratie reductie en nano chrystal coating) ontbreekt, maar laat dat je niet tegenhouden. Bijna altijd betekent dit op de tweedehands markt kopen, dus zorg dat je goed kunt beoordelen of het allemaal nog goed werkt of neem iemand mee die dat wel kan. Probeer het altijd uit en beding eventueel een recht op retour.
• Overstappen naar Full Frame? Kostbare zaak met veel DX-lenzen in de cameratas. Als het op de planning staat om de overstap ooit te maken, koop dan FX lenzen. Ben je dit zeker niet van plan, koop dan de veel lichtere/handzamere/voordeligere DX lenzen. . 

En dan hier nog een tabel met aanraders:

Soort lens	Cropfactor (DX) lens	Full Frame (FX) lens
Handige ultrazoom	18-200 mm f/3.5-5.6 ED VR II 18-300 mm f/3.5-5.6 ED VR	28-300 mm f/3.5-5.6 ED VR
Groothoek Prime		20 mm f/2.8D
Lichtsterke standaardlens	35 mm f/1.8G	50 mm f/1.4G
Portretlens	-	85 mm f/1.8
Betaalbare Telezoom	55-300 mm  f/4.5-5.6 ED VR	70-300 mm f/4.5-5.6 G IF ED VR
Hoogwaardige Ultratelezoom	-	200-400 mm f/4 VR
Hoogwaardige groothoekzoom	10-24 mm f/3.5-4.5G	14-24 mm f/2.8 16-35 mm f/4 VR
Hoogwaardige standaardzoom	17-55 mm f/2.8	24-70 mm f/2.8
Hoogwaardige telezoom	-	70-200 mm f/2.8 VR II 70-200 mm f/4 80-400 mm f/4,5-5,6
Macro	85 mm Micro	105 mm Micro f/2.8 VR
Fisheye	10.5 mm	16 mm f/2.8
Hoogwaardige prime telelens	-	300 mm f/2.8 400 mm f/2.8  500 mm f/4  600 mm f/4  800 mm f/5.6
Goede prime telelens	-	300 mm f/4
Tilt & Shift (PC)	-	24 mm PC-E f/3.5D ED
Defocus Control	-	135 mm DC f/2

Ik kan onmogelijk aanraden wat voor iedereen de juiste lenzen zijn, maar ik heb geprobeerd hiermee toch wat inzicht te geven. De uiteindelijke keuze zal voor iedereen weer anders zijn. Welke lenzen het beste bij je passen is persoonlijk, maar ik kan er toch wel iets over zeggen. Dat bewaar ik echter voor een nieuw blog.

Update oktober 2015.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug