Sensorreiniging bij Chipclean

Ik ben onlangs bij Chipclean geweest. Chipclean is een gespecialiseerd bedrijf gevestigd in Heumen, onder Nijmegen, waar camerasensoren gereinigd kunnen laten worden.

Het is voor veel fotografen een terugkerend probleem: sensorvlekken. Deze zijn vooral zichtbaar in blauwe luchten. Ook neemt de kans op zichtbare problemen toe bij een kleiner diafragma. Typisch is landschapsfotografie daarom een zwaar getroffen soort fotografie.

Al enige jaren maak ik zelf mijn sensoren schoon, zoals ook al eens hier voorbij is gekomen. De laatste tijd echter bleken er wat hardnekkige vlekken op mijn sensor te zitten die ik er niet af kreeg. En laat ik nu net de laatste tijd wat vaker landschappen vastleggen!

Zodoende een afspraak gemaakt bij Chipclean. Eigenaar Ton Niessing heeft jaren in cleanrooms gewerkt en weet waar hij het over heeft.

De 'vooraf' foto

Ton maakt altijd eerst een foto om te kijken hoe erg het probleem is. Op mijn 'vooraf'-foto zijn een aantal problemen zichtbaar (door mij met rood omcirkeld en van letters voorzien):
A is wat residu dat is achtergebleven nadat ik zelf de sensor heb geprobeerd te reinigen.
B zijn wat vlekjes die op een andere manier zijn ontstaan. Hierover later meer.
C is een kras in de coating die over de sensor zit. Erboven loopt er nog een. Deze zijn door mij als gebruiker veroorzaakt, waarschijnlijk door te handhandig schoon te maken. Zolang de kras niet door de coating heengaat is de sensor zelf niet beschadigt. Maar het is hier op een foto wel zichtbaar, dat is ongewenst.
D is een stofje dat is achtergebleven.

Ton gaat vervolgens aan de slag en probeert de sensor weer als nieuw te krijgen.
Het residu (A) is er in de eerste ronde vanaf, geen enkel probleem. De vlekjes onder B gaan bijna allemaal ook vlot weg. De kras (C) vervaagt grotendeels en stofje (D) is ook geen enkel probleem.
Het probleem zit in de vlekjes bij B (en boven A nog een paar). Sommige gaan niet weg na een standaard reinigingsbeurt. Dat was mij ook al opgevallen en dat was ook de reden dat ik hulp had ingeroepen.

Ton laat de camera even 'klapperen', d.w.z. snel achter elkaar een flink aantal opnames maken. Hierdoor komt er in het spiegelhuis eventueel verder aanwezig stof los. En dan weer een testfoto en wat blijkt: dat maakt het aanzienlijk erger in mijn geval, dus het spiegelhuis bevat veel stof. De oplossing is een tweede ronde reinigen. Gevolgd door een derde, een vierde en een vijfde.

Eindresultaat

Dit ziet er een stuk beter uit! Maar wie zeer kritisch kijkt en in photoshop wat speelt met contrasten e.d. ziet dat de grote kras (C) nog zichtbaar is evenals een tweetal kleine vlekjes (B). In het dagelijks gebruik is er echter niets van te zien. Maar ik ben wel geschrokken! Ik dacht dat ik voorzichtig en goed met mijn camera omging. Ik heb daarom ook gevraagd wat ik kan doen om herhaling te voorkomen. Hoe komt het nou dat mijn sensor/spiegelhuis zó vies was? Hierbij wat tips:

Tips:

1. Maak zelf geen sensor schoon. Het lijkt logisch dat Ton dit zegt, maar het heeft mij bijna mijn sensor gekost. Als het echt mis was gegaan had ik een nieuwe camera kunnen gaan uitzoeken.
2. Gebruik nooit een blaasbalg voor het spiegelhuis. Dit is een traditioneel hulpmiddel in de fotografie en wordt bij elke fotozaak verkocht. Maar door lucht naar binnen te blazen, blaas je de aanwezig stofdeeltjes onder kracht naar de sensor. De kleine vlekjes (B) moeten vergeleken worden met steenslag op een autovoorruit: de beschermende coating is hier permanent beschadigd. Gewone lucht in een huiskamer bevat zeer veel stofdeeltjes en in een dergelijke omgeving gaan blazen is rampzalig. Het gevolg bij mij was dat het hele spiegelhuis vol zat met minuscule stofdeeltjes die loskomen en zich vervolgens op de sensor bevinden. Vandaar 5 rondes schoonmaken.
3. Meest leerzame van de dag vond ik echter het antwoord op de vraag: waar komt die troep nu eigenlijk vandaan? Wat is de oorzaak van de problemen? Ik kan het wel blijven (laten) schoonmaken, maar kan het ook voorkomen worden? Het antwoord is: ja, dat kan. Het grootste probleem wordt gevormd door de metalen achterkant van lenzen en de lensdop van polycarbonaat die daarop gemonteerd zit. Iedere keer dat deze bewogen wordt vindt er slijtage plaats wat resulteert in kleine plasticdeeltjes. Deze bevinden zich veelal op de achterzijde van de objectieven die op den duur op de sensor terug te vinden zijn. De oplossing is het periodiek reinigen van de achterkant van de lenzen. Hiervoor is bijvoorbeeld Lensswab op de markt gebracht. Een instructievideo geeft meer uitleg. 
4. Ga verder met de grootste voorzichtigheid om met de sensor. De moderne camera's zijn hoogwaardige optische precisie-instrumenten, behandel ze ook als zodanig. 

Toen ik toch eenmaal was heb ik Ton gevraagd om ook wat lenzen met mijn body te calibreren d.m.v. het finetunen van de autofocus. Ook dit had ik al zelf geprobeerd (en beschreven)....

Gelukkig bleek ik dit redelijk goed gedaan te hebben. Mijn 300 mm lens was goed gegaan, de 70-200 kon beter maar de macrolens was wel weer goed. Dit lijkt dus iets wat goedbedoelende amateurs die er niet dagelijks mee bezig zijn wél zelf kunnen uitvoeren. En er kan ook niet iets bij beschadigd raken: als het niet lukt, is het een kwestie van wissen van de instelling in het menu. Maar ik vond het wel fijn om de zekerheid te hebben dat het nu optimaal is afgesteld.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug