Flits 2: Voorkomen schaduwen bij het flitsen

Onlangs hoorde ik een discussie over lelijke slagschaduwen die bij het gebruik van een flitser veroorzaakt kunnen worden en hoe die te voorkomen. Uitleggen hoe het werkt is één ding, het laten zien spreekt wellicht meer tot de verbeelding.

Er zijn een aantal zaken waar rekening mee gehouden moet worden indien de flitser gebruikt wordt:

• De afstand onderwerp-achtergrond. Als deze afstand groot is, dan zal er geen storende schaduw kunnen ontstaan. Het plaatsen van een model vlak voor een egale witte muur is echter vragen om problemen.
• De afstand fotograaf-onderwerp. Als de fotograaf relatief dicht bij het onderwerp staat heeft de flits die benodigd is om het onderwerp goed te belichten nauwelijks kracht nodig. Deze zal de achtergrond dan ook niet overstralen.
• De hoeveelheid omgevingslicht. Als er veel omgevingslicht is is er maar een beperkte hoeveelheid flitslicht nodig, waarbij het omgevingslicht ook nog de schaduw van de flitser oplicht.
• De hoek waaronder geflitst wordt. Bij indirect flitsen via het plafond zal de schaduw laag achter het model op de achtergrond vallen, onzichtbaar op de foto. Dit kan ook bereikt worden met flitsen via een muur, maar het kan ook juist hierdoor misgaan.

Tijd voor voorbeelden om het te illustreren. Allemaal met Iris als model, gehuld in Spaanse jurk en indianentooi. Tja.... Allemaal gemaakt voor de gangdeur, midden op een bewolkte dag.

ISO 100, 1/160e sec, f/4.5
Rechtstreeks geflitst

Menige fotograaf zal een lage ISO-waarde opzoeken (zoals hier 100) zodra de flitser op de camera geactiveerd wordt. Camera op sluitertijdvoorkeur (S-stand) en 1/160e gekozen om eventuele beweging te bevriezen. Camera koos als resultante zelf f/4.5 wat het maximale diafragma van dit objectief is.

Dit is wat we niet willen: duidelijk aanwezige schaduwen. In de nabewerking kunnen we vast wel de schaduwen wegpoetsen, maar misschien zijn ze helemaal te vermijden.

Ondanks het rechtstreekse flitsen was de foto nog wat aan de donkere kant (ruimte aan de rechterzijde van het histogram). Dit is in de nabewerking rechtgetrokken.

ISO 100, 1/160e sec, f/4.5

Rechtstreeks geflitst

Flitsbelichtingscompensatie: +2 EV

Hier is geprobeerd door de flitser op +2 stops te laten flitsen om de foto lichter te krijgen. Dat lukt maar beperkt, met name Iris die het dichtste bij staat is lichter, overbelicht zelfs, de achtergrond heeft het al minder effect op.

Overigens hoor ik regelmatig fotografen praten over harder of zachter flitsen. Dat is een misverstand: een flitser flitst altijd precies even hard (zelfde lichtintensiteit), maar de duur van de flits kan variëren. Bij +2 EV duurt de flits 4 keer zo lang. Zelfs een lange flits zal zeer kort zijn, reken op rond de 1/1000e seconde.

Dit levert in ieder geval nog steeds lelijke schaduwen op, tijd voor iets anders:

ISO 800, 1/30e sec., f/4.5

Rechtstreeks geflitst

Dit lijkt er al veel meer op. Er zijn nog wat lichte schaduwen zichtbaar, maar deze zijn niet meer erg storend, althans niet voor mij. De foto hoefde ook niet meer nabewerkt te worden: door de hogere ISO-waarde was hij helemaal lichter en werd het histogram netjes gevuld. 

Natuurlijk kan dit nog gereduceerd worden door Iris iets verder van de deur in de achtergrond vandaag te halen. Maar dat is niet eens nodig:

ISO 800, 1/30e sec., f/4.5

Indirect geflitst via het plafond

Zelfde situatie als hiervoor, alleen nu de flitskop naar boven gericht. Dat resulteert in een lichtvlek op het plafond die Iris veel regelmatiger belicht dan bij rechtstreeks flitsen. Dit werkt alleen indien er een plafond aanwezig is dat bruikbaar is, d.w.z. niet te hoog en wit van kleur. De lichtvlek die hier Iris belicht bevindt zich recht boven de fotograaf en veroorzaakt een schaduw laag achter Iris, buiten beeld.

Dat is alles. Nooit meer lelijke schaduwen!

Details:

• Niet iedereen beschikt over een reportage- of opzetflitser. Dat betekent dat de ingebouwde flitser gebruikt moet worden. In dat geval is foto 3 het hoogst haalbare want indirect flitsen kan niet.
• Een fotostudio is een compleet andere omgeving waar het licht 100% onder controle is. Doorgaans wordt er van relatief dichtbij (zacht licht) geflitst door een softbox of flitsparaplu heen (ook om zacht licht te krijgen), maar wel rechtstreeks, nooit via het plafond. Het model wordt echter een paar meter voor de achtergrond geplaatst en de schaduw die dan nog overblijft wordt met één of twee extra flitsers weggeflitst.
• In het geval van een donkerbruin schrootjesplafond, of helemaal geen plafond moet er rechtstreeks geflitst worden. Zolang dan het onderwerp maar niet te dicht op de achtergrond staat gaat ook dat goed.
• De flits kan van de camera losgekoppeld worden om het licht uit een andere hoek te krijgen dan waar de camera zich bevindt. Dit kan iets toevoegen maar het kan ook misgaan:

Iris met enorme schaduw én lelijke lichtvlek

Hiermee wordt het probleem alleen maar groter, kijk hiermee uit. Dit kan alleen maar met succes worden gebruikt als de achtergrond wat verder weg is, of zwart want dat absorbeert alle licht.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug