woensdag 28 november 2012

Nikon 80-200mm f/2.8 AF-D NIKKOR ED

Een tijd geleden heb ik een artikel op dit blog geschreven over de nieuwe 70-200 f/4 van Nikon. Mijn conclusie was daar dat ik liever zou doorsparen voor de f/2.8-versie die weliswaar duurder is, maar die voor een paar honderd euro meer toch een paar grote voordelen biedt. Voornamelijk dat hij 2 keer zo snel is door het grotere diafragma en wat details, zoals het feit dat die lens bestand is tegen stof en vocht.

Er zijn geen wonderen gebeurd maar er ligt wel een Nikon 80-200mm f/2.8  AF-D NIKKOR ED voor me.

Het typeplaatje met de focus afstandaanduiding. Made in Japan.

Geïntroduccerd in 1997, in het analoge tijdperk. Deze is 4 generaties ouder dan de huidige 70-200 f/2.8 VR II en minstens 10 jaar oud. Huidige apparatuur wordt dankzij milieueisen gebouwd om 10 jaar mee te gaan. De solderingen zijn bijvoorbeeld minder belastend voor het milieu, maar daardoor ook minder sterk. Deze oude lens is nog gebouwd voor de eeuwigheid. En niet veel gebruikt. Ik ga testen hoe goed deze 'dinosaurus' is. Test tegen een veel nieuwere maar niet professionele 18-200 f/3.5-5.6 VR II.


Links: Nikon 18-200 mm f/3.5-5.6 VR II
Rechts: Nikon 80-200 mm f/2.8
Allebei op 200 mm met zonnekap nagenoeg even lang.


Maar uitgezoomd is de 18-200 nog maar half zo lang.

Wat valt op aan de lens?
In tegenstelling tot de 18-200, heeft deze 80-200 een constant maximaal diafragma van f/2.8 over het hele zoombereik. Dat is prettig. En al zoomend kom je er achter dat de lens hierdoor niet langer of korter wordt, het zoomen gebeurd allemaal inwendig. Hierdoor zuigt de lens ook geen troep naar binnen.
Hij is natuurlijk groot en zwaar, dat zijn al dit soort lenzen. Toch is deze oude een paar honderd gram lichter dan zijn opvolgers, terwijl deze versie één brok onverzettelijke degelijkheid is, bijna volledig van metaal gemaakt.
Hij heeft ook nog een diafragmaring (voor oudere camera's waar dat niet ingesteld kan worden).
Hoe kan het dan dat deze lichter is? Hij mist een paar zaken:
  • AF-S (de opvolger is de eerste versie die dat wel had, vanaf 1999) betekent dat de scherpstelring ook met de hand bediend kan worden, ook in autofocus mode. Bij deze kan dat niet. De scherpstelring is geblokkeerd. Er moet een knop ingedrukt worden waardoor de ring van A(uto) naar M(anueel) gedraaid kan worden en dan is handmatig scherpstellen wel mogelijk.
  • VR (Vibration Reduction) is voor het eerst 2 generaties hierna toegepast, in 2003. Het reduceert de bewegingsonscherpte door de eigen bewegingen. Prachtig feature in geval van weinig licht. 
  • Nano-chrystal coating (aangeduid door de grote N). Dit weegt uiteraard niets, maar deze coating maakt de nieuwere lenzen een slag beter, is het hier zichtbaar afwezig?

Hiermee kan tussen A(uto) en M(anueel) Focus geschakeld worden.

De lens heeft daarnaast wel een functie waarmee het focusbereik beperkt kan worden (EN: focus limiter), waardoor de autofocus sneller werkt als het onderwerp niet heel dichtbij is (>3 meter).

De focus limiter, hier op FULL ingesteld.

De diafragmabladen zijn recht waar nieuwere versies vaak afgeronde bladen hebben. Het nadeel van rechte bladen is een wat minder mooie bokeh, maar het voordeel is prachtige sterren (met 18 punten) als bijvoorbeeld de zon in een oppervlak reflecteert.


Mooie 18-puntige sterren van de zon die in de regendruppels schijnt.

Ook zit er een statiefgondel op, klein in verhouding tot nieuwe versies, maar dit was de eerste versie met statiefgondel en gezien lengte en gewicht is dat terecht. De camera kan ronddraaien terwijl de statiefgondel op een statief geklemd staat.

De statiefgondel. Met de draaiknop kan deze vast of losgezet worden.

Natuurlijk zit er een (plastic) zonnekap bij, waarvan de afmetingen meevallen.
Het geheel zit in een waanzinnig mooie ronde lederen lenskoffer, zonde om daarmee op pad te gaan!




De prachtige CL-43A lenskoffer van Nikon, speciaal voor deze lens gemaakt.

Een lens is niet alleen een verzameling eigenschappen en prestaties. Het is ook belangrijk hoe het aanvoelt. En het voelt super. De degelijkheid is van een andere orde dan nieuwere plastic lenzen, het geeft vertrouwen dat de lens wel wat kan hebben. Camera aan, A-stand, diafragma f/2.8 en scherpstellen maar. Tsjak. Ander onderwerp verder weg, weer tsjak. Snel! Oudere generaties hadden een trage autofocus, deze komt in de buurt van de nieuwste versie. Mijn 300 mm f/2.8 (uit 2011) is sneller, maar veel scheelt het niet.

Voordat ik ben gaan testen heb ik de lens schoongemaakt. Ondanks dat hij weinig gebruikt is was hij behoorlijk stoffig. De hele buitenzijde met een licht vochtig doekje afgenomen en het ziet er meteen veel beter uit. In de M-stand kraakt het behoorlijk als er aan de scherpstelring gedraaid wordt, er zit zo te horen wat zand in.
Dan de optiek zelf, die is ook niet schoon. Een combinatie van blaasbalgje, lenspen en microvezeldoekje maakt de beide uiteinden van de lens schoon zonder deze te beschadigen. Meer kan ik er niet aan doen, maar er kan ondanks de toegepaste afdichting altijd rotzooi binnenin de lens terecht zijn gekomen. Controleer dat door het diafragma handmatig helemaal open te zetten en van beide kanten er doorheen te kijken, richting een licht onderwerp. Ik heb er een foto van gemaakt, achtergrond is een wit vel papier:


Het is met het blote oog zichtbaar en ook op deze foto: er zitten stofjes op de inwendige lenzen, zeker 10 stuks (de grijze vlekjes), waarvan 1 heel erg duidelijk. Ondanks de afdichting van deze lens is die afdichting er niet bij de aansluiting op de camera, blijkbaar is het daar misgegaan. Deze vlekken zijn onmogelijk zelf te verwijderen, daarvoor moet de lens uit elkaar en alleen de fabrikant kan dat, maar dat is prijzig. Is het dat wel waard? En is het nodig? De vraag is of het zichtbaar wordt op de foto's.
Er kan binnenin een lens ook nog schimmel gaan groeien als het vochtig geweest is, maar daar is niets van te zien. Lensoppervlakken zien er allemaal onbeschadigd uit.

Het klink allemaal veelbelovend, ziet er goed uit, voelt prima, blijft er maar 1 ding over: hoe zijn de foto's die je ermee maakt? Uiteindelijk gaat het daar toch om. Alle nu volgende foto's zijn gemaakt met een Nikon D90, vanaf statief, M-stand, ISO 200, VR uit (v/d 18-200), met behulp van afstandbediening. Ik heb erop gelet dat de sensor even ver verwijderd bleef van het onderwerp. Foto's zoals ze genomen zijn (onbewerkt), alleen verkleind voor weergave in dit blog.

80-200 mm @ 200 mm, f/16

18-200 mm @ 200 mm, f/16

200 mm is niet altijd 200 mm! Er zit een groot verschil tussen de twee opnames, terwijl ze gelijk hadden moeten zijn. Nagenoeg alle zoomlenzen hebben hier last van en het effect is het sterkste als er helemaal ingezoomd is en het onderwerp staat dichtbij, zoals hierboven (beker op 1.5 meter, de minimale scherpstelafstand). De huidige versie, de 70-200 mm f/2.8 VR II, heeft hetzelfde euvel, 200 mm wordt ongeveer 135 mm. Het gevolg is dat deze oude lens meer detail zal vastleggen want het onderwerp staat groter in beeld.

80-200 mm @ 80 mm, f/11

18-200 mm @ 80 mm, f/11

Ook op 80 mm is het effect sterk aanwezig. Dat is voor mij wel een verrassing! En het is sterk in het voordeel van deze verouderde lens die daadwerkelijk altijd de juiste kijkhoek geeft.
Ik heb ook nog testen uitgevoerd met een onderwerp op 10 meter en op 100 meter afstand. Het effect werd wel minder, maar bleef aanwezig: in alle gevallen komt het onderwerp bij de 80-200 mm lens groter in beeld.

Dit is leuk en goed om te weten, maar het zegt nog niets over de beeldkwaliteit. Daarom hier ook nog een paar 100% crops van hetzelfde beeld:

80-200 mm f/2.8 @ f/16. 100% crop 600 x 400 pixels.

18-200 mm f/3.5-5.6 @ f/16. 100% crop 600 x 400 pixels.

De opname van de 80-200 bevat meer detail, maar dat is te verwachten als het onderwerp groter in beeld wordt gebracht. De opname lijkt scherper met de 80-200, maar dat kan dezelfde oorzaak hebben. Er valt niet veel van te zeggen op basis van deze opname. Ik heb geen fouten kunnen vinden die het gevolg zouden kunnen zijn van de troep in de lens. De komende tijd zal ik de lens eens flink aan de tand voelen.

Het was te verwachten dat de lens goed zou zijn. Toen Nikon de opvolger (de AF-S versie) op de markt bracht, ging men door met de productie van deze lens, opvallend. Toen de productie van de AF-S gestopt werd en de VR-I werd geïntroduceerd, ging Nikon nog steeds door met de productie van deze D-versie. Zelfs na de introductie van de VR-II is nog een tijdje de D gemaakt.
Bijna net zo goed optisch, kost de helft. Veel fotografen zullen deze lens niet in een situatie gebruiken waar VR iets toevoegt, zoals bijvoorbeeld bij actiefoto's met een snelle sluitertijd. Dan zit VR zelfs eerder in de weg. Maar in die situaties is het wel fijn een groot diafragma te hebben zodat de sluitertijd omhoog kan.
Ik vermoed dat de productie inmiddels toch gestopt is. 

En dan teleconverters. In mijn review van de 70-200 f/4-lens had ik aangegeven dat ik graag een dergelijke lens (maar dan de f/2.8) zou gebruiken en dan in combinatie met een teleconverter.
Maar Nikon maakt geen teleconverters die met deze lens werken. Er schijnt een oud model van dubieuze kwaliteit te zijn die wel past maar waardoor de autofocus niet werkt. Dat is niet wat ik zoek.
Er zijn teleconverters van 'vreemde' merken (niet Nikon) die het wel schijnen te doen, zoals Kenko. Deze zijn voordeliger dan de originele van Nikon, maar ook minder goed. Maar dan werkt het wel en daar ging het om.

TIP: kijk voor een nieuwe lens ook eens op de tweedehandsmarkt.

Er zijn voor een fractie van het geld van een nieuwe lens ook interessante dingen te koop op de tweedehandsmarkt. Dit kunnen wat oudere professionele spullen zijn die nu betaalbaar zijn geworden. Met name lenzen zijn interessant, camera's verouderen veel sneller.
Er kan soms ook een relatief nieuw product tweedehands gescoord worden. Iemand die toch maar met de hobby stopt. Of overstapt op iets anders (ander merk, van crop naar full frame).
Kijk uit voor gestolen spullen. En voor producten die niet meer goed werken. Beschimmelde lenzen of apparaten die niet meer goed functioneren. Neem eventueel iemand met verstand van zaken mee. Probeer altijd eerst uit voordat je tot aanschaf overgaat. Probeer te bedingen dat je het uitgebreid mag proberen. Of als er iets mis blijkt te zijn terug mag brengen.
Het lijkt een boel extra moeite en een behoorlijk risico, maar de besparing kan dan ook enorm zijn.

Bedankt voor het lezen,

Robert van Brug

8 opmerkingen:

  1. Dat was een hele hoop om te lezen..maar wat boeiend, heb ook nog een paar van die oudjes liggen, nog uit de tijd van de F50, we gaan even terug in de tijd..hihihi
    Ik gebruik eigenlijk alleen de 10-20 uit deze tijdperk. Dit is veel werk voor je geweest, maar super gedaan..

    Groetjes Von

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dag,

    Ik heb elders gelezen dat de autofocus van deze lens vrij traag is. Wat zijn jouw bevindingen? Zelf wil ik de lens tweedehands afhalen bij een fotograaf over 2 weken.. Ik fotograaf voornamelijk huisdieren, landschappen, portret als mensen dat willen en neem mijn camera mee op vakantie maar vooral; huisdieren. Ik heb zelf een d50, hierop gaat de iso vanaf 200 tot 1600. Echt nog een d50 met minimale functies in principe. Is een nieuwe body hier aan te raden?

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag,

    Ik heb elders gelezen dat de autofocus van deze lens vrij traag is. Wat zijn jouw bevindingen? Zelf wil ik de lens tweedehands afhalen bij een fotograaf over 2 weken.. Ik fotograaf voornamelijk huisdieren, landschappen, portret als mensen dat willen en neem mijn camera mee op vakantie maar vooral; huisdieren. Ik heb zelf een d50, hierop gaat de iso vanaf 200 tot 1600. Echt nog een d50 met minimale functies in principe. Is een nieuwe body hier aan te raden?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Nicole,

      ja de autofocus van deze lens is niet de snelste. Maar slecht is hij ook niet en hoe snel heb je nodig? Voor jouw vorm van fotografie lijkt het me voldoende. Als je actiefoto's wilt gaan maken wordt het een ander verhaal.

      Een Nikon D50 is een 6 megapixel camera die 8 jaar geleden verkocht werd ongeveer. Ondertussen zijn de ontwikkelingen heel hard gegaan en zijn de camera's op alle vlakken erop vooruit gegaan. Een nieuwe body, bijvoorbeeld een D3200 of D3300 kan ik je zeker aanraden, maar ik kan niet in je portemonnee kijken.

      Succes met de overwegingen,

      Robert

      Verwijderen
  4. Hallo,
    Op internet vind ik er eentje te koop, maar op het kenplaatje staat er: "80-200mm 1:2.8" zonder achteraan de "D". Is dit nog een oudere versie, weet jij toevallig de nadelen?
    Alvast bedankt, Jeroen

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Jeroen,

      dat is een nog veel oudere versie die tussen 1988 en 1992 is gemaakt. De autofocus op deze lens is traag, dus voor sport e.d. is hij ongeschikt, maar voor portretten en andere niet-snel bewegende onderwerpen is hij prima. Zou niet meer dan een paar honderd euro moeten kosten.
      Grote verschil is dat je niet moet draaien aan een ring om de brandpuntsafstand te kiezen, maar schuiven.

      Succes,

      Robert

      Verwijderen
  5. Van de schuifzoom is ook een af-d vesie. Focust dan even snel als de draaizoom af-d.

    BeantwoordenVerwijderen