dinsdag 24 april 2012

Controleer de autofocus

Als wij fotografen ergens een opname van willen maken, dan richten we de camera op het onderwerp, drukken de ontspanknop half in waardoor de autofocus in werking treedt en dan drukken we helemaal door. Gelukt, weer een mooie opname.

Meestal. Want hoewel het voor ons volkomen duidelijk is wat we willen vastleggen snapt een camera er regelmatig niets van. Het autofocus systeem van een camera gaat op zoek naar contrast, iets dat afsteekt tegen de omgeving dus. Dit gebeurt afhankelijk van de instelling in een heel groot gebied, alleen in het midden, een specifiek ander scherpstelpunt of een middelgroot zoekgebied. Verwarrende functies genoeg op de moderne camera's.

Nou willen sommige onderwerpen, oke, het zijn vooral vogels, nog wel eens verscholen in de struiken zitten. En dan is er dichtbij, veraf en er tussenin voor het autofocus systeem van de camera plotseling overal contrast. En het laatste wat je wilt is dat je camera een ragscherpe opname neemt van het takje voor de vogel die jij wilt hebben. Maar dat gebeurt natuurlijk wel. Regelmatig zelfs.

En dit is het resultaat, een onscherp hoofdonderwerp en prachtig scherpe maar totaal oninteressante takken in de achtergrond. En dit is echt heel erg, dit is namelijk een Pel's Visuil, een werkelijk prachtige uil, heel bijzonder en komt maar in een beperkt deel van de wereld voor en dan nog maar weinig. Hij zat hier prachtig twee seconden stil en toen was hij gevlogen. Het beest gezien hebben was voor mij al bijzonder, maar ik had het HEEL erg graag vastgelegd, dat was dan de hoofdprijs van een reis naar Afrika geweest. Maar het is niet gebeurd. Er volgt niet nu een goede foto, helaas.

[de auteur zit even stilletjes in een hoekje uit te huilen]

Hoe voorkom je dit soort teleurstellingen? Hiervoor zijn verschillende oplossingen mogelijk, afhankelijk van merk en model van je camera, pak de handleiding er maar vast bij, het nu volgende zit meestal goed verstopt in het menu.

Ten eerste: single autofocus  of continue autofocus?
Singe Autofocus (AF-S bij Nikon) is bedoeld voor redelijk statische onderwerpen.
Continue Autofocus (Bij Canon heet dit Ai-Servo, bij Nikon AF-C) voor onderwerpen waarbij het handig is als de autofocus ze de hele tijd probeert te volgen. Zoals vogels in vlucht.
Zelf gebruik ik alleen nog de continue autofocus zodat ik een kans heb als er onverwachts een vogel overvliegt. Bovendien heb ik beide varianten getest en ik zie niet of nauwelijks verschil bij stilstaande onderwerpen, maar continue autofocus volgt wel degelijk een bewegend doelwit veel beter.

Ten tweede: welk scherpstelpunt gebruik je?
Een heel veld verspreid over het blikveld, of alleen het centrale scherpstelpunt? Ik gebruik voor alle opnames een 3D-matrix veldmeting, daarmee heb ik de meeste kans op succes, ook als er onverwachts iets langsfladdert want daar is het voor bedoeld.

Ten derde: focusprioriteit of afdrukprioriteit?
Focusprioriteit betekent dat indien het gekozen scherpstelpunt onvoldoende contrast waarneemt en dus niet in focus is/niet scherp is, de camera geen opname zal maken. Je kunt de ontspanknop indrukken tot je een ons weegt, er gebeurt niets.
Bij afdrukprioriteit (Shutter Priority in het Engels) wordt een opname gemaakt als er wordt afgedrukt. Ook als het niet scherp is.
Het lijkt een voordeel om geen onscherpe foto's te krijgen, maar het gevolg is dat de camera denkt dat er niets scherp is en dan nog snel even de focus verandert naar iets wat je niet wilt en vervolgens een ongewenst resultaat oplevert. Shutter priority dus! Je drukt verdorie niet voor niets op die knop!

Er zijn camera's op de markt waar je een combinatie van bovenstaande instellingen eenvoudig kunt opslaan. Bij Canon zit er op de mode dial, ook een C1, C2 en C3 keuze. Onder C1 kun je dan bijvoorbeeld 3D Matrix Veldmeting in combinatie met Continue Autofocus opslaan. Dit is voor bewegende objecten.
Onder C2 Gebruik je Single Focus in combinatie met Spotmeting voor niet of nauwelijks bewegende objecten.
Bij Nikon is dit nog maar sinds kort mogelijk, bijvoorbeeld op de D7000 en dan heet het U1 en U2.
Natuurlijk kan dit ook in de menu's gewijzigd worden maar dat duurt te lang. Stel je fotografeert een reiger langs de waterkant (U2 mode) en je ziet uit je ooghoek iets aan komen vliegen. U1 instellen middels een draai aan de schijf en klaar.

Maar we zijn er nog niet. Hoe gaan we om met deze instellingen? Ook hiervoor zijn verschillende mogelijkheden:

De AE-L/AF-L knop. Mijn Nikon D90 heeft zo'n knop en die lost een deel van de problemen op. Wat doet die knop precies? Heel eenvoudig: de knop blokkeert de lichtmeting (auto exposure lock) en scherpstelling (auto focus lock). Als je tevreden bent over de instelling op dat moment en per se niet wilt dat de camera er iets anders van maakt, dan deze knop indrukken en zowel de lichtmeting als scherpstelling zullen niet meer veranderen. Dat is redelijk ideaal en heel goed bruikbaar. Nadeel: als je een hele tijd zit te wachten tot dat beestje even zijn hoofd uit de bosjes steekt, dan moet je al die tijd de knop ingedrukt houden. Dat is minder handig. Maar in veel gevallen zal dit een goed werkende oplossing zijn.

De AF-ON knop. Deze knop zit niet op alle camera's. Maar bijvoorbeeld wel op de D300s en de D800/D4. In het menu moeten er nog twee dingen ingesteld worden en dan zijn we er:
  1. uitschakelen dat half indrukken van de ontspanknop tot activiteit van het scherpstelmechanisme leidt.
  2. inschakelen dat het scherpstelmechanisme geactiveerd wordt door het indrukken van de AF-ON knop.
En dat is alles. Het gevolg is dat je met je duim scherpstelt (de AF-ON knop) en met je wijsvinger afdrukt (de ontspanknop). Zodra de scherpstelling goed is laat je AF-ON los en klikken maar. Het nadeel van de AE-L/AF-L knop is afwezig. Bijkomend voordeel is dat de vibration reduction (VR) pas geactiveerd wordt bij het afdrukken en niet bij het scherpstellen. Als je een daglang heel veel foto's gaat schieten scheelt dat in hoelang je accu meegaat.

Dit is even wennen. Maar het is verbazingwekkend hoe snel dat gaat.

Een alternatief voor AE-L/AF-L en de AF-ON knoppen is nog het uitschakelen van de autofocus. Dit betekent handmatig scherpstellen (manual focus). Dat zijn we nauwelijks nog gewend, maar tot 20-30 jaar geleden moest dit altijd, er was geen autofocus. En als een onderwerp niet al te veel beweegt is het niet moeilijk, maar het vereist wel enige oefening. Handmatig scherpstellen wordt onderschat, ik pleit ervoor om dat echt af en toe te oefenen.

En dan ben je op een gegeven moment in een situatie waar je het nodig hebt. In mijn geval op safari. Er zat een hyperactief vogeltje in het hoge gras. Geen idee wat het was, hij ging te snel, maar het zag er leuk uit. De autofocus werd gek van het beest. Met de duim scherpgesteld en zodra dat even klopte met de wijsvinger afgedrukt. Bingo!

Het bleek uiteindelijk om een Roestflankprinia te gaan. Een veel voorkomend vogeltje, maar niet zo heel veel gefotografeerd en ík weet nu waarom.

Op deze foto zijn nog allerlei grashalmen te zien die voor de vogel zitten. En erachter, ernaast, enzovoort. Zonder een dergelijke truc gaat deze opname niet lukken!

Succes ermee!

Robert van Brug

De bovenstaande tekst is deels geïnspireerd door een artikel op birdpix
http://www.birdpix.nl/viewtopic.php?p=98808#98808. Naar aanleiding hiervan ben ik zelf ook weer zaken gaan uitzoeken en uitproberen en ben ik tot bovenstaande gekomen.

2 opmerkingen:

  1. Hallo Robert, weer bedankt voor het technische verhaal dat we weleens vergeten. Zeer leerzaam en heel duidelijk uitgelegd. Ik heb inmiddels een V1 aangeschaft en ben heel enthousiast. Ik moet e.e.a. nog uitproberen maar de eerste resultaten liegen er niet om.

    Groet,

    Ben

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Hallo Ben,

      bedankt voor je reactie en heel veel plezier met je V1, dat moet lukken lijkt me zo.

      Robert

      Verwijderen